Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Emre Özcan
Danışman: NECMİ EMEL DİLMEN
Özet:ÖZET Etik; genel olarak, geçmiş, günümüz ve gelecekte insanların davranışlarının iyi ya da kötü, doğru veya yanlış yönden değerlendirilmesini içeren ve dünyanın her yerinde geçerli olması beklenen ilke ve kuralların bütünü olarak tanımlanabilir. Bu çalışmada, Yeni Medya’da yaşanan etik sorunlar ile birlikte Türkiye'de yayın yapan internet haber sitelerinin habercilik etiğine bakışıyla ilgili haber örnekleri eşliğinde değerlendirmeler yapıldı. Araştırmada seçilen haberler Van Dijk’in ‘Söylem Analizi’ yöntemiyle nefret söylemi yönünden incelendi. İncelenen haberlerin kamuoyunu bilgilendirme amacından çok toplumu belli bir kesime ve görüşe karşı nefret söylemine ve etik dışı davranışlara sürüklediği görülmüştür. Ayrıca yapılan çalışmada internet haberciliğinin olumlu ve olumsuz yönlerini tartışarak haberleri medya etiği açısından tartıştık. İnternet haber siteleri medya etiği değerlerine riayet ediyor mu? gibi sorulara cevap aradığımız çalışmada birçok örnekle bu değerlerin nasıl çiğnendiği bir kez daha ortaya çıktı. İÇİNDEKİLER Sayfa No. ÖZET------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------i ABSTRACT------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------i ÖNSÖZ--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ii İÇİNDEKİLER-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------iii 1. GİRİŞ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 1 2.ETİK NEDİR? ETİK, AHLAK İLİŞKİSİ İNTERNET VE MEDYA ETİĞİ-------- 2 2.1 Etik ve Ahlak-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4 2.1.1 Etik Nedir?-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4 2.1.2 Etik ile Ahlak Ayrımı------------------------------------------------------------------------------------------------------ 5 2.1.3 Etik Kavramı ve Tüketim İlişkisi---------------------------------------------------------------------------------- 7 2.2 İnternet Etiği ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------11 2.2.1 Yeni İletişim Teknolojileri ve Etik kaygılar-------------------------------------------------------------13 2.2.2 Küreselleşme ve Etik----------------------------------------------------------------------------------------------------16 2.2.3 Nefret Söylemi---------------------------------------------------------------------------------------------------------------21 2.3 Medya Etiği-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------22 2.3.1 Dünyada ve Türkiye’de Medya Etiği------------------------------------------------------------------------23 2.3.2 Gazetecilik Etiği------------------------------------------------------------------------------------------------------------24 2.3.3 Basın Konseyi ve Meslek İlkeleri------------------------------------------------------------------------------25 2.3.4 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Hak ve Sorumluluk Bildirgesi----------------------------- 25 2.3.5 İnternet Medyasında Etik-------------------------------------------------------------------------------------------- 26 3.YENİ MEDYA VE İNTERNET HABERCİLİĞİ---------------------------------------------------------31 3.1 Dünyada ve Türkiye’de İnternet Haberciliği--------------------------------------------------------------------31 3.1.1 İnternet Haberciliğinin Gelişimi-----------------------------------------------------------------------------------31 3.1.2 Dünya’da ve Türkiye’de İnternet Haberciliğinin Gelişimi------------------------------------- 33 3.2 Sosyal Medya Haberciliği-----------------------------------------------------------------------------------------------------36 3.2.1 İnternet Haberciliği ve Sosyal Medya------------------------------------------------------------------------ 36 3.2.2 Sosyal Medya Haberciliği----------------------------------------------------------------------------------------------37 3.2.3 Haber verme ve Haber kaynağı olarak Sosyal Medya----------------------------------------------37 3.2.4 Sosyal Medyanın Haber Kaynağı Olarak Kullanılmasının Etik Açıdan Değerlendirilmesi--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------40 3.3 Yeni Medya ve Eşik Bekçiliği--------------------------------------------------------------------------------------------41 3.4 Yeni Medya ve Yurttaş Gazeteciliğin Haberciliğe Etkisi--------------------------------------------- 47 3.4.1 Dünyada ve Türkiye’de Yurttaş Gazetecilik------------------------------------------------------------- 47 3.4.2 Arap Baharı---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 50 3.4.3 İşgal----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 50 3.4.4 Yurttaş Gazeteciler--------------------------------------------------------------------------------------------------------- 50 3.4.5 Tanık Haberciliği-------------------------------------------------------------------------------------------------------------51 3.5 Gelişen Teknolojiyle Dönüşen Habercilik Uygulamaları-----------------------------------------------53 3.5.1 Yeni Medyada Habercilik ve Yeni İş Modeli Arayışları-----------------------------------------54 3.5.2 Yeni Gazetecilik Modeli ‘Medyascope’ örneği-------------------------------------------------------- 59 3.5.3 İnternet Haberciliğinin Ekonomi Politiği------------------------------------------------------------------- 60 3.5.4 Arama motoru haberciliği ve Çöp Haberler---------------------------------------------------------------61 3.5.5 Arttırılmış gazetecilik-----------------------------------------------------------------------------------------------------63 3.5.6 Robot Gazetecilik------------------------------------------------------------------------------------------------------------64 3.5.7 Habercilikte kullanılan özel efektler----------------------------------------------------------------------------65 3.6 Drone’ların Gazeteciliğe Getirdiği Yenilikler ve Drone Gazeteciliği------------------------- 66 3.6.1 Drone’ların gazeteciliğe sunduğu avantajlar------------------------------------------------------------- 66 3.6.2 Drone’ların yol açtığı etik sorunlar------------------------------------------------------------------------------69 3.6.3 Türkiye’de Drone Gazeteciliği-------------------------------------------------------------------------------------71 3.7 İletişimin ‘Modern’ hali: Emojiler------------------------------------------------------------------------------------- 73 3.8 İnternet Haberciliğinde Emoji Kullanımı--------------------------------------------------------------------------74 3.9 Veri Gazeteciliği--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------76 3.10 Büyük veri ve gazetecilik etiği------------------------------------------------------------------------------------------81 4.İNTERNET HABERCİLİĞİNDE ETİK SORUNLAR VE NEFRET SÖYLEMİ–-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------88 4.1 İnternet Haberciliği İle İlgili Etik İlkeler-------------------------------------------------------------------------- 88 4.2 İnternet Haberciliği İle İlgili Yasal Düzenlemeler---------------------------------------------------------- 92 4.3 Büyük Bir Etik Sorun Olarak Nefret Söylemi-----------------------------------------------------------------96 4.3.1 Nefret söyleminin türleri------------------------------------------------------------------------------------------------98 4.3.2 Nefret söylemi ile mücadele ve İnternet Teyit/Doğrulama Platformları: Teyit.org örneği-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------98 4.4 Yeni Medya Ve Nefret Söylemi----------------------------------------------------------------------------------------102 4.4.1 Okur yorumlarında nefret söylemi----------------------------------------------------------------------------103 4.4.2 Video paylaşım ağlarında nefret söylemi----------------------------------------------------------------104 5.İNTERNET VE GAZETE HABERLERİNDE NEFRET SÖYLEMİNİN İNCELENMESİ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------108 5.1 Araştırmanın Amacı ve Önemi------------------------------------------------------------------------------------------108 5.2 Araştırmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları----------------------------------------------------------------------------108 5.3 Araştırmanın Metodolojisi--------------------------------------------------------------------------------------------------108 5.4 Bazı Gazete ve İnternet Haber Sitelerinde Yer Alan Haberlerin ‘Eleştirel Söylem Analizi’ Yöntemi İle İncelenmesi--------------------------------------------------------------------------------------------109 5.4.1 Haber Metinlerinin Makro ve Mikro Yapıya Göre Çözümlenmesi--------------110 5.4.2 Tematik Yapı İncelemesi--------------------------------------------------------------110 5.4.3 Başlıklar----------------------------------------------------------------------------------110 5.4.4 Haber Girişleri--------------------------------------------------------------------------110 5.4.5 Ana Olay ve Sunuş Biçimleri---------------------------------------------------------110 5.4.6 Ardalan ve Bağlam Bilgisi------------------------------------------------------------110 5.4.7 Sentaktik Çözümleme------------------------------------------------------------------110 5.4.8 Kelime Seçimleri-----------------------------------------------------------------------110 5.4.9 Haberin Retoriği------------------------------------------------------------------------110 5.5 Suriyeli 3 işçinin patronun oğlunu öldürüp kaçmasıyla ilgili Sozcu.com.tr’de çıkan haber------------------------------------------------------------------------- ----------------------110 5.6 Rum tarafının Kıbrıs’ta çözüm için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne yaptığı teklif ile ilgili Haber7.com sitesinde çıkan haber---------------------------------------------------114 5.7 Mersin’de bir Suriyeli’nin ‘Gürültü Yapmayın’ uyarısı üzerine işlediği cinayet ile ‘Sozcu.com.tr’de çıkan haber------------------------------------------------------------------117 5.8 Yeni Akit Gazetesi İnternet Sitesinde yayınlanan “Denizli Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Alper suikastı! Fareler ve insanlar...” başlıklı köşe yazısı görseli--------------123 5.9 Yeniçağ Gazetesi İnternet Sitesinde yayınlanan “Bahçeli, Saray'a "hayırlı olsun" ziyareti yapar mı?” isimli köşe yazısı görseli------------------------------------------------127 5.10 Orta Afrika’da Anti-Balaka terör örgütünün Müslümanları öldürmesinin ardından Milli Gazete’de çıkan haber--------------------------------------------------------------------130 5.11 Myanmar’da yaşayan Budistler ile Müslümanlar arasında çıkan gerginliğe yönelik Dokuz Sütün gazetesinde çıkan haber--------------------------------------------------------133 5.12 Kanal D’de yayınlanan ‘Vatanım Sensin’ adlı dizi hakkında Günboyu gazetesinde çıkan haber---------------------------------------------------------------------------------------137 5.13 Dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki’nin Kayseri İncesu’da toplu açılış töreninde söylediği sözler üzerine Yeni Akit Gazetesi’nde çıkan haber---139 5.14 Adana’da Suriyeliler ile mahalleli arasında yaşanan gerginliğe yönelik Adana Toros Gazetesi’nde çıkan haber--------------------------------------------------------------- 142 5.15 Araştırma Sonucu---------------------------------------------------------------------------------------------------------------145 6.SONUÇ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------147 KAYNAKÇA------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------153 GÖRSELLER LİSTESİ Sayfa No: Görsel 1: Dev Şirketler Hakkımızda Neler Biliyor?----------------------------------------- 83 Görsel 2: Suriyeli 3 işçinin patronun oğlunu öldürüp kaçmasıyla ilgili Sozcu.com.tr’de çıkan haber görseli-------------------------------------------------------------------------------110 Görsel 3: Rum tarafının Kıbrıs’ta çözüm için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne yaptığı teklif ile ilgili Haber7.com sitesinde çıkan haber görseli ----------------------------------114 Görsel 4: Mersin’de bir Suriyeli’nin ‘Gürültü Yapmayın’ uyarısı üzerine işlediği cinayet ile ‘Sozcu.com.tr’de çıkan haber görseli-----------------------------------------------------117 Görsel 5: Yeni Akit Gazetesi İnternet Sitesinde yayınlanan“Denizli Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Alper suikastı! Fareler ve insanlar...” köşe yazısı görseli ---------123 Görsel 6: Yeniçağ Gazetesi İnternet Sitesinde yayınlanan “Bahçeli, Saray'a "hayırlı olsun" ziyareti yapar mı?” isimli köşe yazısı görseli ---------------------------------------127 Görsel 7: Orta Afrika’da Anti-Balaka terör örgütünün Müslümanları öldürmesinin ardından Milli Gazete’de çıkan haber görseli------------------------------------------------130 Görsel 8: Myanmar’da yaşayan Budistler ile Müslümanlar arasında çıkan gerginliğe yönelik Dokuz Sütün gazetesinde çıkan haber----------------------------------------------133 Görsel 9 Kanal D’de yayınlanan ‘Vatanım Sensin’ adlı dizi hakkında Günboyu gazetesinde çıkan haber görseli----------------------------------------------------------------137 Görsel 10 Dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki’nin Kayseri İncesu’da toplu açılış töreninde söylediği sözler üzerine Yeni Akit Gazetesi’nde çıkan haber görseli--------------------------------------------------------------------------------------139 Görsel 11 Adana’da Suriyeliler ile mahalleli arasında yaşanan gerginliğe yönelik Adana Toros Gazetesi’nde çıkan haber görseli------------------------------------------------------142 -------------------- Ethic; In general, past, present and future people's behavior can be defined as the whole of the principles and rules that are expected to be valid in all parts of the world, including good or bad, right or wrong evaluation. In this study, accompanied by examples of news broadcasting in Turkey with ethical problems experienced in the new media internet news sites overview of journalism ethics assessments were performed. The selected news items were analyzed in terms of hate speech by Van Dijk's ‘Discourse Analysis’ method. It was seen that the news examined led the society to hate speech and unethical behaviors towards a certain segment and opinion rather than informing the public.In this article, we discussed the news in terms of media ethics by discussing the positive and negative aspects of internet journalism. Do Internet news sites respect media ethics? In the study we are looking for answers to questions such as how many times these values have been broken.