Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Arzu Varlı
Danışman: TİĞİNÇE OKTAR
Özet:TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E PARASAL ALANDA KURUMSAL DÜZENLEMELER: T.C. MERKEZ BANKASI Osmanlı Devleti’nde para-kredi alanındaki uygulamalar Tanzimat Fermanı’nın ilanına kadar olan dönem içerisinde geleneksel olarak yürütülmüş; bankacılık alanında kurumsallaşmanın izlerine tesadüf edilmemiştir. Tanzimat’ın ilanıyla birlikte zaten ticari anlaşmalar yoluyla dışa açık hale gelen Osmanlı Devleti para-kredi sistemini düzenlenmeye başlamış ve ilk bankalar ortaya çıkmıştır. Milli mücadeleyle beraber hâkim olan “milli iktisat” düşüncesi doğrultusunda bankalar kurulmuş; milli bir devlet bankası yaratılmak istenmiş ve Osmanlı İtibar-i Milli Bankası kurulmuştur. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte yeni bir dönem başlamış ve bankacılık alanında da önemli kararlar alınmıştır. Ne var ki, Cumhuriyet’i kuran kadro, ülkenin bağımsızlığının simgesi olarak gördükleri bir merkez bankasının kurulması yönünde ciddi adımlar atmasına karşın, bunun gerçekleştirilmesi uzun zaman almıştır. Bir yandan Osmanlı Bankası’na yönelik muhalefetin büyümesi ve diğer yandan 1929 dünya ekonomik krizinin patlak vermesi merkez bankasının kurulması çalışmalarının hızlanmasına neden olmuştur. Merkez bankasının kurulması için farklı öneriler sunulmuş; Celal Bayar ve İsmet İnönü arasında hararetli tartışmalar yaşanmıştır. Cumhuriyet’i kuran kadro merkez bankasının kurulması konusunda çok ciddi fikir ayrılıkları yaşamıştır. İşte bu tez çalışmasında, Tanzimat döneminden itibaren para-kredi sisteminde yaşanan değişimler doğrultusunda bankacılık alanında yaşanan kurumsal gelişmeleri hangi faktörlerin belirlediğini, merkez bankasının trajik ve sorunlu kurulma sürecinin gelişmesinin ve bu süreçte yaşanan gelişmelerin nasıl bir yön izlediğini incelemiştir. Anahtar Kelimeler: Finans Tarihi, Merkez Bankası, Osmanlı Devleti’nde Bankalar, Cumhuriyet Dönemi Parasal Düzenlemeler. ABSTRACT INSTITUTIONAL ARRANGEMENTS IN THE MONETARY SPHERE FROM TANZİMAT TO REPUBLICAN ERA: T.C CENTRAL BANK In the Ottoman Empire, applications in money-loan issues had been conducted traditionally until the proclamation of the Tanzimat Fermanı;and no tracks of institutializaton had been recognized in banking. With the proclamation of Tanzimat; Ottoman Empire,which had already become open to overseas with the trade agreements they had made, started to adjust money-loan system and the fisrt banks had risen. Banks had been established in accordance with the idea of "national economics" which had come out with the national struggle; a National State Bank had been desired and Osmanlı İtibar-i Milli Bankası had been established. A new era had been started with the proclamation of Republic and and important decisions had been made.However, as the group that had constructed the Republic had taken serious steps in the establishment of a Central Bank, it had taken a long time to make it happen. On one side the growing oppositions aimed at The Ottoman Bank and on the other side the emergence of the 1929s World economic crisis had accelerated the efforts for the establishment of the Central Bank. Different proposals had been made for the establishment of the Central Bank;strong arguments had risen between Celal Bayar and İsmet İnönü. The group who had proclaimed "republic" had serious conflicts between eachother in the establishment of the Central Bank. In this thesis, the factors that determined the institutional developments that had been seen in banking in accordance with the changes in money-loan system begining from the Tanzimat, the development of the tragic and problematic establishment process of the Central Bank and and what path ,the developments followed during this period has been analysed. Key Words: History of Finance, Central Bank, Banks in the Ottoman, Republican Era Monetary Arrangements.