Şehir(li)leşme ve din: Kocaeli örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MUSTAFA YILDIRIM

Danışman: ALİ COŞKUN

Özet:

Anahtar Kelimeler : Kent, Kentleşme, Kentlileşme, Din ve Dindarlık ŞEHİR(Lİ)LEŞME VE DİN: KOCAELİ ÖRNEĞİ Bu çalışmada Türkiye’de din ve toplum, din ve şehirleşme sorunu, Kocaeli örneği çerçevesinde demografik ve sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik değişkenlerle dini tecrübenin ifade şekilleri arasındaki ilişkiyi ele almış, dini inançları, tutum ve davranışları tasviri olarak incelenmiştir. Böylelikle mikro düzeyde din ile toplumsal yapılar arasındaki diyalektik etki ve tepkiler dini yaşımın dünyevi yaşam tarzıyla farklılaşmasını, Kocaeli esas alınarak derinlemesine ve değişik boyutlarıyla araştırılmıştır. Kentleşmenin dinî tutum ve davranışlar üzerindeki etkisi ile dinin kentleşme ve kentlileşmedeki karşılıklı etkileri Kocaeli’yi temsil özelliğine sahip, Kocaeli genelinden seçilmiş işçiler üzerinde teorik ve ampirik düzeyde incelenmiştir. Araştırma, bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın probleminin ve amacının ortaya konmasından sonra, araştırmanın varsayımları, metodu ve bilgi toplama yolları ele alınmıştır. Birinci bölümde kuramsal çerçeve çizilmeye çalışılmıştır. Kent, kentleşme ve kentlileşme kavramları ve sosyal değişmeyi etkileyen faktörler, kentleşme ve sosyal değişme teorileri ile ilgili teorik bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Kocaeli ili ve araştırma bölgemiz ile ilgili genel bilgiler verildikten sonra üçüncü bölümde ise, araştırmamıza katılanlar çeşitli niteliklerine göre tanıtılmış, sosyal, ekonomik ve dinî hayatlarıyla ilgili çeşitli tutum ve davranışları üzerinde ampirik bulgular düzeyinde incelenmiştir. Kentleşme sadece sosyal ve ekonomik kurumlarda meydana gelen bir değişme sürecini değil aynı zamanda kültürel bir değişimi de ifade etmektedir. Bu açıdan kent hayatı geleneksel düşünce sistemlerinde bir takım değişikliklere yol açmaktadır. Din de söz konusu kültürel değişimin görüldüğü alanlardan biridir. Yapılan araştırmada kentleşmenin dinî inanç, davranış ve pratikler üzerinde bir takım değişiklikler meydana getirdiği tespit edilmiştir. Kentsel mekânda din genel olarak toplumsal yaşamdan uzaklaşmasına rağmen, bireylerin özel alanlarında varlığını büyük ölçüde sürdürmektedir. Diğer yandan kentsel hayatta dinî ve modern-seküler düşünce bir arada yaşamaktadır. Kent sosyolojisi ve din sosyolojisinin temel kavramlarının kullanıldığı bu çalışmada; “kent”, “kentleşme”, “kentlileşme”, “din” ve “dindarlık” Kavramları anahtar sözcüklerdir. Keywords : Urban, Urbanization, Urbanizing, Religion and Religious ABSTRACT URBANIZATION AND RELIGION: CASE OF KOCAELI PROVINCE In this study, the relationship between the forms of expression of religious experience and demographic, socio-cultural and socio-economic variables in Türkiye within the framework of Kocaeli example were addressed and the religious beliefs, attitudes and behaviors were investigated as a description. Thus, the dialectic micro-level impacts and responses between religion and social structures and the religious life and worldly lifestyle differentiation were investigated deeply and with the various aspects in Kocaeli. The effect of urbanization on religious attitudes and behaviors and the mutual effects of religion on urbanization and urbanizing were investigated the workers, who were selected from around Kocaeli and were capable of representing Kocaeli, with theoretical and empirical level. The research consists of an introduction and three chapters. In the introduction, after presenting the problem and the purpose of the research, the research assumptions, methods and data collection methods were discussed. In the first chapter, the theoretical framework was formed. The theoretical information about the factors affecting social change, urbanization and social change theories, the concepts of urban, urbanizing and urbanization was given. In the second part, after giving general information about our research region and Kocaeli, our research participants were introduced according to various characteristics in the third section and their various attitudes and behaviours about social, economic, and religious lives were examined at the level of empirical findings. Urbanization expresses not only a change in the process of social and economic institutions, but also implies a cultural change. In this respect, the urban life leads to a number of changes in traditional systems of thought. Religion is one of those areas of cultural change. In the study, it was identified that the urbanization brought about a number of changes on religious beliefs, behaviours and practices. Although the religion becomes distanced from social life at the urban area in general, it continuous its existence of the private environment of individuals. On the other hand, the religious and modern-secular thought live together in the urban life. The basic concepts of urban sociology and the sociology of religion were used in this study and "urban", "urbanization", "urbanizing", "religion" and "religious" concepts are the keywords.