Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ESRA ALTINTAŞ
Danışman: Ahmet Şükrü Özdemir
Özet:ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLER İÇİN YENİ BİR FARKLILAŞTIRMA YAKLAŞIMININ GELİŞTİRİLMESİ VE MATEMATİK ÖĞRETİMİNDE UYGULANMASI Bu araştırmanın amacı ortaokula gitmekte olan üstün zekalı öğrencilerin matematik eğitimine yönelik olarak bir farklılaştırma yaklaşımı geliştirmek ve geliştirilen farklılaştırma yaklaşımının hem üstün zekalı hem de üstün zekalı olmayan öğrencilerin başarıları ve yaratıcı düşünme becerileri üzerindeki etkisine bakılarak, öğretmen ve öğrenci görüşleri bakımından değerlendirilmesidir. Araştırma üstün zekalıların matematik dersinde var olan potansiyellerini en etkili şekilde kullanabilmelerine, başarı düzeylerini ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirebilmelerine yönelik, öğretmen ve öğrenci görüşleri bakımından da değerlendirilerek bir farklılaştırma yaklaşımı tasarlanması bakımından ve geliştirilen farklılaştırma yaklaşımının hem üstün zekalı öğrenciler hem de üstün zekalı olmayan öğrenciler üzerindeki etkisine bakılması bakımından önem taşımaktadır. Hem bilişsel hem de duyuşsal faktörlere göre yaratıcılık puanı hesaplanarak geliştirilen farklılaştırma yaklaşımının yaratıcılık üzerindeki etkisi daha sağlam kanıtlarla ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda da araştırma büyük önem taşımaktadır. Geliştirilen farklılaştırma yaklaşımının üstün zekalı öğrencilere yönelik olarak tasarlanmış ve dünyada uygulanan bir model ile ve bir program çerçevesinde gerçekleştirilen farklılaştırma yoluyla işlenen dersler karşısındaki durumu da araştırılarak yaklaşımın etkililiğinin ortaya konması bakımından da araştırma önem taşımaktadır. Yapılan çalışmanın üstün zekalı öğrencilerin matematik eğitimine yönelik olarak geliştirilen farklılaştırma yaklaşımı kapsamında, gerçekleştirilen sınırlı çalışmadan biri olması sebebiyle, alan yazına yaptığı katkı sağlayacağı ve elde edilen bulguları itibariyle de önem taşıdığı düşünülmektedir. Araştırmada nicel ve nitel olmak üzere karma araştırma deseni kullanılmıştır. Karma yöntem dizaynlarından açıklayıcı desen kapsamında öncelikle nicel yöntem kullanılıp veriler analiz edilmiş ardından bu verileri ayrıntılandırmak için nitel yöntem kullanılmıştır. Nicel araştırma deseni kapsamında ön test-son test kontrol gruplu model kullanılmış, nitel araştırma deseni kapsamında ise içerik analizi yapılmıştır. Nicel araştırma kapsamında gerçekleştirilen çalışmanın evrenini İstanbul ili Ataşehir, Maltepe ve Çekmeköy ilçelerinde yer alan ortaokullarda 5-6 ve 7. sınıflarda eğitim görmekte olan üstün zekalı öğrenciler ve üstün zekalı olmayan öğrenciler, örneklemini ise İstanbul ili Ataşehir, Maltepe ve Çekmeköy ilçelerinde bulunan iki devlet okulu ve bir özel okulun 5-6 ve 7. sınıflarında eğitim görmekte olan toplam 68 üstün zekalı öğrenci, 144 üstün zekalı olmayan öğrenci oluşturmaktadır. Nicel örnekleme kapsamında uygun örnekleme ve amaçlı örnekleme yapılmıştır. Nitel araştırma kapsamında gerçekleştirilen çalışmanın çalışma grubu 5 ortaokul matematik öğretmeni (her bir uygulamayı gerçekleştiren öğretmenler) ve 104 öğrenciden (her bir uygulamadaki deney grubu öğrencileri) oluşmaktadır. Nitel örnekleme kapsamında, amaçlı örnekleme yapılmıştır. Mevcut araştırma kapsamında üstün zekalıların matematik eğitimine yönelik olarak bir farklılaştırma yaklaşımı geliştirilmiştir. Bir farklılaştırma yaklaşımı geliştirilmesi bakımından Milli Eğitim matematik müfredatında seçilmiş bir konuda içerik, süreç, ürün ve öğrenme çevresi bakımından bir takım farklılaştırmalar yapılmıştır. İçerik bakımından ilgili konuda mevcut sınıf kazanımlarına ek olarak üst sınıf kazanımlarına yer verilmiştir. Süreç kapsamında öğrencilerin çoklu zeka alanlarının tespiti, öğretmenin kullanacağı stratejiler, temel beceriler, araştırma becerileri ve üretici becerilere yer verilmiştir. Öğrenme çevresi kapsamında ise dersler yaratıcı düşünmeye, çoklu zekalara, farklı disiplinlere ve proje tabanlı yaklaşıma dayalı olarak tasarlanmıştır. Farklılaştırma yaklaşımının geliştirilmesinde, üstün zekalı öğrencilere yönelik olarak tasarlanmış ve dünyada uygulamaları yapılan çeşitli modellerden yararlanılmıştır. Bunlar; Williams model, Maker model, Kaplan model, Autonomous Learner model, Maker Matrix’dir. Ayrıca Gardner’ın çoklu zekalarından da yararlanılmıştır. Geliştirilen farklılaştırma yaklaşımına dayalı olarak öğrencilerin proje hazırlaması gereken noktada Kaplan modelin süreç safhasında yer alan araştırma becerileri kapsamına giren becerilerden olan “Bilgi süreci” araştırmacı ve öğretim üyesi tarafından düzenlenerek “Proje Hazırlama Basamakları” olarak kullanılmıştır. Ayrıca öğrenciler için akran değerlendirme ve öğretmen değerlendirme formları hazırlanmıştır. Özellikle öğretmen değerlendirme formlarının hazırlanmasında da “Bilgi süreci” göz önüne alınmıştır. Araştırma kapsamında Matematik Başarı Testi, Torrance Yaratıcı Düşünme Testi, “Ne Kadar Yaratıcısınız?” Yaratıcılık Ölçeği, Farklı Hissetme Alıştırmaları, Çoklu Zeka Alanları Envanteri, Öğretmenler İçin Görüş Formu, Öğrenciler İçin Görüş Formu kullanılmış olup, formda yer alan bir soru üzerinden hareketle de öğrencilerle görüşmeler yapılmıştır. Mevcut araştırma kapsamında toplam altı uygulama yapılmıştır. Bunlardan ikisi geliştirilen farklılaştırma yaklaşımına dayalı tasarlanan derslerin Purdue modeli ile karşılaştırılmasını, üç uygulama geliştirilen farklılaştırma yaklaşımına dayalı tasarlanan derslerin Milli Eğitim’de yer alan normal müfredat çerçevesinde işlenen derslerle karşılaştırılmasını, bir uygulama ise geliştirilen farklılaştırma yaklaşımına dayalı olarak tasarlanan derslerin bir devlet okulunda kullanılan Bireysel Yetenekleri Farkettirici Program çerçevesinde işlenen derslerle karşılaştırılmasını içermektedir. Yapılan araştırma kapsamında geliştirilen farklılaştırma yaklaşımına yönelik olarak tasarlanan dersler, Milli Eğitim’de yer alan normal müfredat çerçevesinde işlenen derslerle, Purdue modeline dayalı olarak tasarlanan dersler ve Bireysel Yetenekleri Farkettirici Program çerçevesinde yapılan farklılaştırma kapsamında gerçekleştirilen derslerle kıyaslandığında öğrencilerinin başarıları ve yaratıcı düşünme becerileri puanlarında anlamlı bir artış olmuştur. Geliştirilen farklılaştırma yaklaşımına dayalı derslerin Purdue modeline dayalı olarak tasarlanan dersler ile kıyaslanmasında hem kontrol hem de deney grubu öğrencilerinin başarı ve yaratıcılık puanlarında artış olmuştur. Ancak farklılaştırma yaklaşımının uygulandığı deney grubu öğrencilerinin başarı ve yaratıcılık puanları arasındaki artış kontrol grubu ile kıyaslandığında daha yüksek ve anlamlıdır. Araştırma kapsamında öğretmen ve öğrencilere yönelik görüş formları kullanılarak görüşleri alınmıştır ve öğrencilere yönelik görüş formunda yer alan bir soru üzerinden hareketle deney grubu öğrencileriyle görüşmeler yapılmıştır. Öğretmenler yapılan projelerin yaratıcı, başarılı, faydalı, düzeye uygun olduğu ve farklı zeka türlerine hitap ettiği görüşünde olup, matematikte diğer konularda da araştırma kapsamında yapılan çalışmaların yapılabileceği konusunda hemfikirdirler. Araştırmaya katılan öğrenciler araştırma kapsamında yapılan projelerin sosyal ve matematiksel becerileri geliştirici, eğlenceli, öğretici ve kişiyi kendi öğrenmesinden sorumlu tutan tarzda projeler olduğunu, matematikte diğer konularda ve matematik dışında diğer derslerde de araştırma kapsamında yapılan çalışmaların yapılması görüşündedirler. Araştırma kapsamında yapılan derslerin diğer derslere göre daha ilgi çekici, öğretici, eğlenceli olduğunu ve kendilerine hem sosyal hem de akademik beceriler kazandırdığını ifade etmektedirler. Anahtar Kelimeler: Üstün Zekalı Öğrenci, Farklılaştırma, Zenginleştirme, Yaratıcı Düşünme, Proje Tabanlı Öğrenme, Purdue model, Bireysel Yetenekleri Farkettirici Program, Matematik Eğitimi, Çoklu Zeka, Torrance yaratıcılık, Williams Farklı Hissetme Alıştırmaları. ABSTRACT DEVELOPING A NEW DIFFERENTIATION APPROACH FOR GIFTED STUDENTS AND APPLIED IN MATHEMATICS EDUCATION The purpose of this research is to develop a differentiation approach for the mathematics education of gifted students going middle school and is to look at the effect of the differentiation approach on achievement and creativity of both gifted and non gifted students by evaluating the differentiation approach in terms of opinions of teachers and students. The present study is of importance for designing a differentiation approach which enables gifted students to use their present potantial in mathematics effectively and enables them to develop their achievement and creativity, while evaluating in terms of opinions of teachers and students and while looking at the effect of the approach on both gifted and non gifted students. The effect of the differentiation approach on creativity was presented while calculating the creativity score based on both cognitive and affective factors. In this context, the present study is of great importance. Also, the study is of importance for comparing the differentiation approach with a model designed for gifted students and used abroad and a differentiation made within the scope of a programme for gifted students. Within the scope of the developed differentiation approach concerning mathematics education of gifted students, the present study is one of the limited studies and that’s why it is thought that it will contribute the literature and by the results of the study, it is of great importance. The mixed-model was used in this study including qualitative and quantitative analysis. First, the data were analyzed by using quantitative method as a part of an explanatory design from mixed-model designs and then in order to elaborate these data, qualitative method was used. The pre test-post test model with control group was used as a part of quantitative research design and for qualitative research design, content analysis was conducted. The universe of the study which was carried out as a part of the quantitative research is composed of gifted and non-gifted students who are studying at 5-6 and 7th grades in Ataşehir, Maltepe and Çekmeköy districts of Istanbul and the sample of the study is composed of 68 gifted and 144 non-gifted students who are studying at 5-6 and 7th grades in Ataşehir, Maltepe and Çekmeköy districts of Istanbul. Convenience sampling and purposive sampling were made as a part of quantitative sampling. The study group of the research which was carried out as a part of a qualitative research is composed of 5 middle school teachers (teachers who performed each implementation) and 104 students (experimental group students in each implementation). Purposive sampling was made within the scope of qualitative sampling. In the present study, a differentiation approach for mathematics education of gifted students was designed. For developing a differentiation approach, some changes in terms of content, process, product and learning environment were made in a selected subject from National Education mathematics curriculum. For making content change, the upper class attaintments were added to the present attaintments. For making process change, determination of multiple intelligences of the students, strategies used by teachers, basic skills, research skills and productive skills were used. In the scope of learning environment, the lessons were designed based on creative thinking, multiple intelligences, multidisciplines and project based approach. For developing a differentiation approach, there were used some models which were designed for gifted students and used in all over the world. These are Williams model, Kaplan model, Autonomous Learner model and Maker Matrix. Also Gardner’s multiple intelligences were used for developing the approach. At the phase of preparing project by the students, “Information process” which is one of the skills in the scope of research skills included in the process phase of Kaplan model was organized by the researcher and lecturer and it was used as “Project Preparation Steps”. Also peer assessment and teacher assessment forms were prepared. Especially for preparing the teacher assessment form, the “Information process” was taken into consideration too. Mathematical Achievement Test, Torrance Creative Thinking Test, The Creativity Scale ‘How creative are you?’, Divergent Feeling Test, Multiple Intelligences Inventory, Opinion Form for the Teachers and Opinion Form for the Students were used and interviews were conducted with students by moving from a question from the Opinion Form for the Students. Six practices were carried out within the scope of this study. Two of them includes a comparison between the developed differentiation approach and Purdue model, three practices involve a comparison between the lessons designed according to developed differentiation approach and the lessons carried out within the scope of normal curriculum stated in National Education and one practice involves a comparison between the lessons designed according to developed differentiation approach and the lessons carried out in a public school as a part of Recognizing Individual Skills Program When the lessons designed according to differentiation approach which was developed within the scope of this study were compared with the lessons carried out within the scope of normal curriculum stated in National Education, the lessons designed according to Purdue model and the lessons performed within the scope of a differentiation study conducted as part of a Recognizing Individual Skills Program, there was a significant increase in students’ achievement and creative thinking skill scores. When compared the developed differentiation approach with Purdue model, there was an increase in both control and experimental group students’ achievement and creative thinking skill scores. But the increase between achievement and creativity scores of the students included in the experimental group when compared with control group’s, was so high and significant. In the scope of present study, by using opinion forms for teachers and students, the opinions of students and teachers were gathered and by using a question from the opinion form for students, an interview was made with experimental group students. The teachers participating in the study agree with the idea that the performed projects are creative, successful, useful and suitable to the levels of the students and they appeal to different intelligence types and also teachers have a consensus with the opinion that the studies in scope of the research can be made for the other subjects in Mathematics. Students who participated in this study have the opinion that the projects made in scope of this research were improving their social and mathematical skills, being enjoyable, instructive and in style to make a person responsible from his/her learning and these studies should be used in other subjects in mathematics and in lessons other than mathematics. They expressed that the lessons designed based on the developed differentiation were more interesting, instructive and enjoyable than the other lessons and these lessons helped them to gain their both social and academic skills. Key Words: Gifted Student, Differentiation, Enrichment, Creative Thinking, Project-based Learning, Purdue model, Recognizing Individual Skills Program, Teaching Mathematics, Multiple Intelligence, Torrance creativity, Williams Divergent Feeling Test.