Çocuk televizyon kanallarında tüketimci kimliğin inşası (Gaziantep örnekleminde bir yetiştirme çözümlemesi)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MEHMET AKİF BARIŞ

Danışman: ARTUN AVCI

Özet:

George Gerbner ‘in yetiştirme(ekme) kuramının ve kitle iletişim araçları yoluyla kimliğin inşa edildiğine ilişkin literatürün temel alındığı bu çalışmada, günümüzde sayıları giderek artan çocuk televizyon kanalları ile tüketimci kimlik arasındaki ilişki konu edilmektedir. Yürüttükleri yayın formatı ve içerikleri aracılığıyla, tüketimciliğin bir ideoloji olarak sunulduğu çocuk televizyon kanalları tarafından, çocukların bilinçlerinde gerçekte var olandan daha farklı bir kültürel yaşam biçiminin ve anlayışının yetiştirildiği savunulmaktadır. Özellikle, televizyonun “ağır izleyicileri” üzerinde neden olduğu değişime vurgu yapan yetiştirme kuramı, bu çalışmada yer alan araştırmanın yöntemine ışık tutarken, tüketimciliğin yaygınlaştırıldığı bir toplum yaratılması yolunda, çocuk televizyonları tarafından tüketimci kimliğin parametrelerinin nasıl inşa edildiği tartışılmaktadır. Araştırma kapsamında, 2015 reyting raporlarına göre en çok tercih edilen 3 çocuk televizyon kanalına kurumsal süreç ve ileti sistem çözümlemeleri uygulanmış; kanalların kurumsal yapıları, yayın politikaları, tüketimcilik bağlamında kültürel göstergelerin yoğunluğu ortaya konulmuştur. Yetiştirme çözümlemesi adımında ise, Gaziantep örnekleminden “alandan rastlantısal” yöntemiyle “kolayda” belirlenen 9-11 yaş grubundaki, 385 çocuk ve ebeveynlerine anket uygulanmış, tüketim bağlamında ilişkin gözlem, görüş ve tutumlar alınmıştır. Veriler üzerinde yapılan testler ve destekleyen literatür tartışmaları, çocuk televizyonlarının ağır izleyici çocukların dünya görüşü ve tutumları üzerinde yetiştirme farkı oluşturarak tüketimci kimliğin inşasında rol oynadıklarını göstermektedir. ABSTRACT In this study, based on George Gerbner’s Cultivation Theory and the literature on construction of identity through mass media, mentioning the relationship between currently a growing number of children’s television channels and consumerist identity. It is argued that children's television channels, via execution of broadcasting forms and contents in which consumerism is presented as an ideology, cultivate a different cultural life style and apprehension in children's consciousness than reality. Especially, while Cultivation Theory by which emphasizes on changes on television’s “heavy viewers”, sheds to research methodology, is discussed how construct parameters of identity towards the creation of a society where consumerism has been expanded. Within the scope of the research, institutional process and message system analyzes were applied to the 3 most preferred children's television channel according to the 2015 rating reports; institutional structures of channels, publishing policies, cultural indicators in the context of consumerism has been revealed. On the Cultivation analysis step, 385 children and their parents were questioned in Gaziantep province of Turkey, and observations of parents, children’s views and attitudes has been taken with "random sampling from area" and “convenience sampling” methods. Statistical tests performed on datas and supporting literature discussions show that “cultivation differential” which becomes on heavy viewers of children’s television channels on their worldview and attitudes playing a role in building the consumerist identity.