Hamîduddîn el-Ferâhî (ö. 1930) ve Niẓāmu’l-Kur’ân ve Te’vîlu’l-Furkān bi’l-Furkān adlı tefsiri

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Orhan Güvel

Danışman: BAHAİTTİN DARTMA

Özet:

Hamîduddîn el-Ferâhî (1863-1930) Hindistan’da yetişmiş en önemli müfessirlerden biridir. Niẓāmu’l-Kur’ân ve Te’vîlu’l-Furkān bi’l-Furkān adlı tefsiri vefatı nedeniyle tamamlanamayan Ferâhî, gerek Hindistan gerekse diğer Müslüman coğrafyada çok sayıda ilim adamı üzerinde etkili olmuştur. Tefsir metodu ve ilmi kişiliği üzerine farklı dillerde ilmi araştırmalar yapılan Ferâhî hakkında Türkçe’de sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Müellifin ilmi kişiliği ve Niẓāmu’l-Kur’ân tefsiri daha önce Türkiye’de akademik çalışma düzeyinde incelenmemiştir. Tezimiz, bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde konunun seçilme nedeni, araştırmada takip edilen yöntem ve ilgili literatüre ilişkin bilgi verilmiştir. Birinci bölümde müfessirimizin yetiştiği çevre, ilmi kişiliği ve eserleri tanıtılmıştır. İkinci bölümde Ferâhî’nin Kur’an’ın Kur’an’la tefsiri ve tenâsüb yöntemleriyle yakın ilişkisi olan nazm metoduyla ele aldığı sure tefsirleri rivâyet tefsiri, dirâyet tefsiri ve Kur’an ilimleri yönüyle ele alınıp değerlendirilmiştir. Çalışmamızda Kur’an yorumunda sure ve Kur’an bütünlüğünün esas alınmasını öneren Ferâhî’nin Niẓāmu’l-Kur’ân eseri, tefsirinde izlediği yöntemler ve ulaştığı sonuçlar ortaya konularak şekil ve içerik bakımından incelenmiştir. Ferâhî’nin Kur’an’ın doğru anlaşılması için geliştirmeye çalıştığı tevil metodolojisi, geçmiş ve çağdaş müfessirlerin görüşleriyle mukayese edilmiştir. Niẓāmu’l-Kur’ân son dönem Kur’an araştırmalarında büyük ilgi gören surelerin yapısal ve tematik bütünlüğü ve Kur’an’ın Kur’an’la tefsiri yönteminin uygulandığı en iddialı tefsirlerdendir. Bu tez çalışmasında, Niẓāmu’l-Kur’ân tefsirinin genel özellikleri incelenmiş ve Ferâhî’nin surelerin bir bütün olduğu düşüncesinden hareketle geliştirmeye çalıştığı tevil metodolojisinin bir yönteme dönüşme imkânı, tefsir ve Kur’an ilimleri araştırmalarına olumlu katkısı ve zaaf yönleri değerlendirilmiştir. -------------------- Hamiduddin al-Farahi (1863-1930) is one of the most important glossators of India. Farahi whose work of exegesis Niẓām al-Qur’ān wa Ta’wīl al-Furqān bi al-Furqān was left incomplete on his death, influenced many scholars in India and other Muslim regions. There are limited number of studies on Farahi in Turkish who has been studied in several languages in terms of his exegesis method and scholarly personality. Scholarly characteristics and Niẓām al-Qur’ān exegesis haven’t been studied in Turkey on an academic study level. This study consists of one introduction and two chapters. In the introduction, we provided information as to why we chose this subject, which method we adopted and the previous related literature. In the first chapter, we introduced the environment in which the author grew up, his scholarly personality and his works. In the second chapter, we examined the surah interpretations which Farahi approached with the Nazm method that has a close relationship with his methods of interpreting Qur’an with Qur’an and coherence, from the aspect of riwayah exegesis (narrative), dirayah exegesis (rational) and Qur’anic sciences. In the study, we analyzed Niẓām al-Qur’ān of Farahi who suggests basing on the inner coherence of surahs and Qu’ran when interpreting Qur’an, in terms of its form and content by propounding the methods adopted in the exegesis and its conclusions. We also compared Farahi’s allegorical interpretation method (tawil) which he endeavored to improve for better understanding of Qur’an, with the views of previous and contemporary glossators. Niẓām al-Qur’ān is one of the most assertive exegesis works on which the methods of structural and thematic integrity of surahs and interpreting Qur’an with Qur’an that have recently drawn great interest in Qur’anic studies are applied. In this study, we researched the overall characteristics of Niẓām al-Qur’ān exegesis and the possibility of evolving Farahi’s allegorical method which he endeavored to improve based on the idea that the all surahs are separate wholes within themselves into a technique, positive influence of this method on the works of exegesis and Qur’anic sciences and its weaknesses.