Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ferhat ÇELİKOĞLU
Danışman: Jale Deniz
Özet:
Bir müzik öğretmeninin hiç bilmediği, duymadığı bir ezgiye, ritim ve armonik yürüyüşleri dikkate alarak anlık eşlik edebilmesi, çalgı icracılığı ve öğretmenlik mesleği bakımından önem taşımaktadır. Çalgı eğitiminde doğaçlama çalma becerisini geliştirecek yeni yöntem ve yaklaşımların, mevcut flüt çalma ve öğrenme geleneğinin gelişmesine olumlu yönde etki edeceği düşünülmektedir. Buradan hareketle araştırmada, Blues doğaçlama öğretim tasarımı geliştirilmiş, bu tasarımın flüt eğitimi alan öğrencilerin doğaçlama becerilerini geliştirme durumunun ortaya konması amaçlanmıştır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması modeli temel alınarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ilk olarak uzman görüşleri alınmış, doğaçlama öğretiminde olması gereken temel öğeler belirlenmiştir. Belirlenen öğelerin eğitimde kullanılabilmesi için, program geliştirme ilkeleri dikkate alınarak, 5 ünitelik bir öğretim tasarımı hazırlığına başlanmıştır. İlk aşamada, araştırmanın amacına yönelik, Bloom taksonomisi dikkate alınarak kazanımlar yazılmıştır. İkinci aşamada, belirlenen kazanımlara göre, eğitim içerikleri hazırlanmıştır. Üçüncü aşamada, hazırlanan içeriğin nasıl öğretileceğini belirlemek için, öğretme durumları belirlenmiş ve Gagne'nin öğrenme etkinlikleri temel alınarak, öğretimin planlanması yapılmıştır. Son aşamada ise, her üniteye yönelik teorik ve uygulama olmak üzere iki aşamalı sınama durumları hazırlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu oluşturmak için, temel flüt çalma becerilerini edinmiş olma ve temel armoni bilgisine sahip olma ölçütleri belirlenmiştir. Bu ölçütler dikkate alınarak çalışma grubu, üçüncü ve dördüncü sınıfta öğrenim gören 7 flüt öğrencisinden oluşturulmuştur. Araştırma verilerini toplamak için Çelikoğlu ve Lehimler tarafından geliştirilen "Müzikal Doğaçlama Performans Değerlendirme Ölçeği", Araştırma kapsamında geliştirilen "Doğaçlama Öz Yeterlik Algısı Ölçeği", Kazanım Çeteleme Ölçeği, Kamera Kayıtları, Araştırmacı ve Öğrenci günlükleri kullanılmıştır. Eğitime başlamadan önce, öğrencilerin doğaçlama becerilerini ölçmek amacıyla, 36 Bar F Blues altyapı üzerine doğaçlama solo çalmaları istenmiş ve performansları kamera ile kayıt altına alınmıştır. Performans sonrasında ise, geliştirilen "Doğaçlama Öz Yeterlik Algısı Ölçeği" ile öğrencilerin öz yeterlik algıları ölçülmüştür. İlk veriler alındıktan sonra, öğrenci performansları 4 uzmana gönderilmiş ve uzmanlardan "Müzikal Doğaçlama Performans Değerlendirme Ölçeği" ni kullanarak performansları değerlendirmeleri istenmiştir. Eğitim süresince, öğrencilerden günlüklerine her ders sonunda teorik, uygulama ve ölçme-değerlendirme başlıkları kapsamında düşüncelerini yazmaları istenmiştir. Eğitici tarafından da her öğrenci ve dersle ilgili günlük değerlendirmeler yapılmıştır. Yedi hafta süren eğitim sonunda, öğrencilere yeniden 36 Bar F Blues altyapı üzerine bir doğaçlama solo çaldırılmış ve öz yeterlik algıları yeniden ölçülmüştür. Son veriler aynı 4 uzman tarafından değerlendirilmiş ve veri toplama süreci sonlandırılmıştır. Öğretim öncesi ve sonrası performans verileri, öğretim öncesi ve sonrası öz yeterlik verileri ve ünite kazanımlarının gerçekleşme durumu nicel analizlere, öğrenci ve eğitici günlükleri nitel analizlere tabii tutulmuştur. Yapılan nicel analizler sonucunda; Öğretim öncesi ve sonrasındaki doğaçlama performans ölçeği puan farklılıkları incelendiğinde, çalışma grubunun ön test son test ortalama puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılığın oluştuğu görülmüştür (t =-30,472, p <.05). Farklılığın hangi durumdan kaynaklandığını belirlemeye yönelik olarak yapılan Bağımlı grup t testi sonuçlarına göre doğaçlama öğretimi öncesi ve sonrası puan ortalamalarına bakıldığında, öğrencilerin son test puanları lehine anlamlı bir fark olduğu görülmüştür (X̄öntest = 34,1429, X̄sontest = 81,2500). Analiz sonuçlarına göre, doğaçlama öğretimi yapan flüt öğrencilerinin doğaçlama performans beceri seviyelerinin arttığı ortaya çıkmıştır. Öz Yeterlik Algısı Ölçeği puan farklılıkları incelendiğinde, öğrencilerin öğretim öncesi ve sonrası ortalama puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılığın oluştuğu görülmüştür (t = -9.602, p < .05). Farklılığın hangi durumdan kaynaklandığını belirlemeye yönelik olarak yapılan Bağımlı grup t testi sonuçlarına göre öz yeterlik ön test ve son test ortalamalarına bakıldığında, öğrencilerin son test puanları lehine anlamlı bir fark olduğu görülmüştür (X̄öntest = 2,.9728, X̄sontest = 4,7755). Analiz sonuçlarına göre, Blues doğaçlama öğretimi yapan flüt öğrencilerinin doğaçlama becerilerine yönelik öz yeterlik algılarının arttığı ortaya çıkmıştır. Ünite kazanımlarının gerçekleşme durumlarına genel olarak bakıldığında, öğrencileri hedeflenen kazanımların büyük bir bölümünü edindiği görülmektedir. Uygun ortamda ve doğru öğretim yöntemi ile sunulan bir eğitimin, öğrenci düzeylerine göre seçilmiş içerik ve bu içeriğe yönelik hazırlanan sınavların, öğrencilerin başarılarını artırılabileceği ve öğrencileri Bilişsel- Duyuşsal ve Devinişsel alanlarda yazılan kazanımlara ulaşmalarında doğru bir araç olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan nitel analizler sonucunda; Çalışmanın nitel temelli bulguları genel olarak değerlendirildiğinde, öğrencilerin eğitim programının içeriğini çok nitelikli buldukları, tüm süreçlerinden zevk aldıkları ve çok fazla yeni şey öğrendikleri, öğrendiklerinin sadece doğaçlama çalma ile ilgili olmadığı, yaşamlarının her döneminde etkili olacak çıktılar elde ettiklerini, mesleki anlamda gelişme kaydettiklerini ve özel hayatlarında daha önce söz hiç bilmedikleri bir müzik türünü öğrendikleri, hoşlandıkları ve takip etmeye başladıkları görülmektedir. Doğaçlama çalmayı zor bulmalarına rağmen, yapabildiklerini gördükçe çok sevdikleri, motive oldukları, endişe duymalarının yersiz olduğunu bu eğitim programı sayesinde anladıkları ve "özgürlük" olarak tanımladıkları bu stili hep kullanmak istedikleri görülmektedir. Eğitim programı süresince konuya aktif ilgi duymalarının nedeni; konunun ilgi çekici olmasının yanında, araştırmacının gösterdiği olumlu tavırların öğrencilerde konuyu anlama, uygulama ve motive olmalarında en önemli etkiye sahip olduğu görülmektedir.