Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Cansu Duman
Danışman: NURİYE GARİPAĞAOĞLU
Özet:Hava kirliliği geçmişten günümüze önemi giderek artan bir sorundur. Global açıdan çeşitli yönleriyle incelenen bu sorun, Türkiye’de de son yıllarda nedenleri ve sonuçları ile birlikte araştırılmaktadır. Bu çalışmada hava kirliliğini doğuran ve hava kirliliğini etkileyen faktörler olarak iki ana başlıkta incelenmiştir. Hava kirliliğini doğuran faktörler olarak; nüfus ve şehirleşmenin artmasıyla önemi daha da artan ısınmada kullanılan yakıtların neden olduğu emisyonlar, aynı zamanda endüstriyel tesislerde kullanılan yakıtlardan ve endüstriyel prosesler sırasında ortaya çıkan emisyonlar, son olarak da çizgisel kirlilik de denilen motorlu kara taşıtlarından kaynaklanan emisyonlar ele alınmaktadır. Hava kirliliğini etkileyen etmenlerde ise fiziki coğrafya faktörlerine değinilmiştir. Hava atmosfer içerisinde dinamiktir ve iklim, yer şekilleri, bitki örtüsü gibi nedenler var olan kirliliğinin etkisini arttırmakta ve azaltmaktadır. Bu nedenden dolayı bir bölgenin hava kalitesini incelerken fiziki coğrafya etmenleri de önem arz etmektedir. Çalışmada Bursa Kenti hava kirliliğini doğuran faktörler irdelenmiştir. Daha sonra hava kirliliğini etkileyen fiziki coğrafya etmenlerine değinilmiştir. Bursa Kenti iklimi, yer şekilleri ve bitki örtüsü incelenerek hava kalitesiyle arasında bağlantı anlatılmıştır. Çalışmanın devamında Bursa Kenti hava kalitesi 1990-2016 yılları arasında partiküler madde ve kükürt dioksit emisyonları baz alınarak incelenmiştir. Bu yıllarda ölçülen kirleticilerin aylık ortalaması ay içerisinde ulaştığı maksimum değerler ve yanma dönemlerindeki konsantrasyon oranları incelenmiştir. Bulguların ikinci kısmında Bursa Kenti 2015-2016 yılları arasında mevcut bulunan 5 hava kalitesi ölçüm istasyonları verileri alınarak 10 farklı hava kirleticisi değerlendirilmiştir. Günlük ve aylık ortalamalar ile değerlendirilen dönemde kirletici oranları mekânsal olarak analiz edilmiştir. Böylelikle kirleticilerin hangi bölgelerde yoğunlaştığını görülmektedir. Araştırma sahası Türkiye’nin büyük kentleri arasında sayılmaktadır. Bursa Kenti Türkiye’nin büyük kentlerinden biri olmasının yanında Cumhuriyet tarihinden beri endüstriyel faaliyetlerin yoğunlaştığı bir kenttir. Kent nüfusu arttıkça aritmetik nüfus yoğunluğu da artmıştır. 2016 yılı Bursa Kenti’nde metrekareye 1390 kişi düşmektedir. Aritmetik nüfus yoğunluğunun fazla olduğu alanlarda da orantılı olarak konut sayısı, araç sayısı artmaktadır, bu da hava kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bunun yanında Kent’in büyük bir kısmının Bursa ovasına kurulması ve kenti çevreleyen dağların fiziki coğrafya açısından hava kalitesini olumsuz etkilemesi gibi nedenler de sayılabilmektedir. ABSTRACT Air pollution is an issue of increasing importance to the present and the past. This problem, which has been examined in various aspects from a global point of view, has been investigated in Turkey in recent years together with its causes and results. In this study, two main topics have been examined as factors that causes of air pollution and effects of air pollution. As factors causing air pollution; Emissions that are caused by fuels used in heating, which is further fueled by increased population and urbanization. As well as emissions from industrial fuels and industrial processes. Finally, emissions from motor vehicles, also called linear pollution, can be counted. In the factors affecting air pollution, physical geographical factors are mentioned. The air is dynamic in the atmosphere and it increases and decreases the effect of pollution depending on the reasons such as climate, landscape, vegetation cover. Because of these, physical geography factors are also important when examining the quality of a region. In the study, Bursa City was examined based on the factors that cause air pollution and the current situation analysis was done. Later, physical geographical factors affecting air pollution were mentioned. The connection between Bursa City climate, landscape and vegetation cover and air quality is explained. In the continuation of the study, Bursa City air quality was examined between the years of 1990-2017 based on particulate matter and sulfur dioxide emissions. The monthly average of the pollutants measured these years and the maximum values reached during the month and the concentration ratios of the combustion periods are examined. In the second part of the findings, 10 different air polluters were evaluated by taking the data of 5 air quality measurement stations, which existed between the year of 2015-2016 in Bursa City. In the period evaluated by daily and monthly averages, the pollutant rates were analyzed spatially. In this way, it can be seen in which regions the pollutants concentrate.