Türkiye’de çok partili döneme geçiş sürecinde eğitim politikaları (1946-1950)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2003

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Meral Delipınar

Danışman: CEMİL ÖZTÜRK

Özet:

1946-1950 tarihleri arasında Türkiye'de çok partili hayata geçiş süreci yaşanırken; milli eğitim politikasında önemli gelişmeler meydana geldi. Atatürk Devri'nde izlenen milliyetçi, modern eğitim politikası yerini dünya ve Türkiye'deki siyasi-ekonomik gelişmelerin etkisinde kalan eğitim politikalarına bıraktı. Mustafa Kemal Atatürk'ün millileşme ve modernleşme modelinin dayanağı milli eğitim çalışmaları; Türk İnkılaplarının yerleşmesinde ve yayılmasında milliyetçilik ve batıcılık temelini belirleyen ve hedeflerini tayin eden unsurlardır. Milli Şef İnönü Devri'nin başlangıcında eğitimde hümanizmayı ve Batı medeniyeti seviyesini yakalamayı hedefleyen politika, II. Dünya Savaşı sonrasında dünyanın iki süper güç arasında paylaşılması gerçeği ile karşılaştı. Sovyetler'in Türkiye üzerindeki baskıları yeni kurulan dünya düzeninde Batı Bloku'nda yer almamızı gerekli kıldı. Dünyadaki konjonktürel değişim, kökleri Cumhuriyetin kuruluşuna kadar giden parti dışı muhalefetin savaş yıllarında şekillenmesi, tek partili sistemden çok partili demokratik sisteme geçişimizi hızlandırdı. Köklü kurumlaşmanın tamamlanmadığı milli eğitimimizde, siyasi gelişmelere paralel olarak izlenen eğitim politikalarıyla çağdaş uygarlığı yakalama hedefinden tavizler verildi. Türkiye için siyasal, sosyal, ekonomik ortam hazırlanmadığı için erken olduğu düşünülse de, dünyadaki gelişmelere bağlı olarak çok partili hayata geçişin yaşandığı bu dönemde hücum edilen ilk hedef Milli Eğitim Bakanlığı ve icraatları oldu. Atatürk Devri'nde başlayan, İnönü Devri'nde devletin gücü ve desteğiyle devam eden 'Eğitim Seferberliği' ile köylüyü eğitme çabaları, köy enstitüleri'nin kurulması, mesleki ve teknik eğitim dalında yapılan planlamalar ve atılımlar, güzel sanatlara yönelik çalışmaların başlaması; Türkiye'nin sosyal uyanışında önemli etkisi olan çeviri çalışmaları ile Türk Milli Eğitimi dinamik politikalar üretti.