Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Serkan Demir
Danışman: HASAN CİRİT
Özet:RİVAYET KİTAPLARINDA ESBÂBÜ’L-HADÎS “Rivayet Kitaplarında Esbâbü’l-Hadîs” isimli bu doktora tezi, bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Tezin giriş bölümünde çalışmanın amacı, kapsamı, metodu ve kaynakları hakkında bazı bilgiler verilmiş, ardından tezin kavramsal çerçevesini oluşturan esbâbü vürûdi’l-hadis, esbâbü nüzûl, sebeb-i rivayet, siyak ve bağlam kavramları açıklanmıştır. Tezin birinci bölümünde; esbâb-ı vürûdi’l hadis ilminin tarihi gelişimi, hadis edebiyatı çerçevesinde ihtilâfü’l-hadis, nâsihü’l-hadis, garîbü’l-hadis ve şerhü’l-hadis gibi ilimlerle ilişkili olarak ele alınmış, ardından esbâb-ı vürûdi’l hadis alanında yazılan müstakil eserler ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Bu bölümde ayrıca sebeb-i vürûd bilgilerinin içeriğiyle ilgili bazı bilgilere de yer verilmiştir. Tezin “Fıkıh, Tefsir ve Siyer Eserlerinde Sebeb-i Vürûd Bilgilerinin Kullanımı” başlığını taşıyan ikinci bölümünde; hicrî ikinci ve üçüncü asırda söz konusu ilim dallarında yazılan birtakım eserlerde vürûd sebebiyle beraber zikredilen bazı hadisler incelenmiş, bu bilgilerden nasıl istifade edilebileceği noktasında bazı açıklamalar yapılmıştır. Tezin üçüncü bölümünde ise, öncelikle hadislerin vürûd sebeplerinin tesbit yolları, tasnifi, taaddüdü ve hadisin anlaşılmasına etkisi konu edinilmiştir. Bu bölümde ayrıca esbâb-ı vürûdi’l-hadis ilminin neden istenen düzeyde gelişmediğiyle ilgili bazı tesbitler sıralanmıştır. Sonuç olarak; hadislerin söyleniş sebepleriyle ilgili hadis ilmi dışında fıkıh, tefsir ve siyer gibi farklı alanlarda yazılan eserlerden de istifade edilebileceği örneklerle gösterilmiş ve hadislerin anlaşılmasında bu ilim dallarından da istifade etmenin gerekliliği bu tez ile ortaya konulmuştur. Tezin giriş bölümünde çalışmanın amacı, kapsamı, metodu ve kaynakları hakkında bazı bilgiler verilmiş, ardından tezin kavramsal çerçevesini oluşturan esbâbü vürûdi’l-hadis, esbâbü nüzûl, sebeb-i rivayet, siyak ve bağlam kavramları açıklanmıştır. Tezin birinci bölümünde; esbâb-ı vürûdi’l hadis ilminin tarihi gelişimi, hadis edebiyatı çerçevesinde ihtilâfü’l-hadis, nâsihü’l-hadis, garîbü’l-hadis ve şerhü’l-hadis gibi ilimlerle ilişkili olarak ele alınmış, ardından esbâb-ı vürûdi’l hadis alanında yazılan müstakil eserler ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Bu bölümde ayrıca sebeb-i vürûd bilgilerinin içeriğiyle ilgili bazı bilgilere de yer verilmiştir. Tezin “Fıkıh, Tefsir ve Siyer Eserlerinde Sebeb-i Vürûd Bilgilerinin Kullanımı” başlığını taşıyan ikinci bölümünde; hicrî ikinci ve üçüncü asırda söz konusu ilim dallarında yazılan birtakım eserlerde vürûd sebebiyle beraber zikredilen bazı hadisler incelenmiş, bu bilgilerden nasıl istifade edilebileceği noktasında bazı açıklamalar yapılmıştır. Tezin üçüncü bölümünde ise, öncelikle hadislerin vürûd sebeplerinin tesbit yolları, tasnifi, taaddüdü ve hadisin anlaşılmasına etkisi konu edinilmiştir. Bu bölümde ayrıca esbâb-ı vürûdi’l-hadis ilminin neden istenen düzeyde gelişmediğiyle ilgili bazı tesbitler sıralanmıştır. Sonuç olarak; hadislerin söyleniş sebepleriyle ilgili hadis ilmi dışında fıkıh, tefsir ve siyer gibi farklı alanlarda yazılan eserlerden de istifade edilebileceği örneklerle gösterilmiş ve hadislerin anlaşılmasında bu ilim dallarından da istifade etmenin gerekliliği bu tez ile ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler : Hadis, bağlam, sebeb-i vürûd GENERAL KNOWLEDGE This dissertation, which is titled as "Asbâb al-Ḥadîth in the Narration Books," consists of an introduction and three subsequent chapters. In the introduction section, purpose of the study, content and methodology of the study are examined. Also, concepts of asbâb al-wurûd al-ḥadîth, asbâb al-nuzûl, sabab al-riwâya, ṣiyâq and context are explained as the conceptual framework of the study in this section. In the first chapter, historical course of the science of asbâb wurûd al-ḥadîth is explored in relation to such sciences in the context of ḥadîth literature as ikhtilâf al-ḥadîth, naṣîḥ al-ḥadîth, gharîb al-ḥadîth, and sharḥ al-ḥadîth, which is followed by a detailed analysis of separate works written in the science of asbâb wurûd al-ḥadîth. In addition, this chapter also provides some information on the content of the information regarding sabab al-wurûd. In the second chapter, "Making use of the information regarding sabab al-wurûd in the works of Fiqh, Tafsîr, and Siyar," an analysis of some of the traditions recorded with their asbâb al-wurûd in the books written within the above mentioned sciences is provided along with some explanations on how to benefit from the information regarding sabab al-wurûd. The third chapter firstly deals with ways to identify asbâb wurûd of traditions along with classification and taʿaddud thereof as well as its impact on the way traditions are understood. Finally, it draws conclusions about why the science of asbâb wurûd al-ḥadîth has not developed up to the desired level. In conclusion, this dissertation illustrates with examples the fact that in the matter of asbâb wurûd al-ḥadîth, one can benefit not only from the literature of the science of Ḥadîth, but also from the works written within the sciences of Fiqh, Tafsîr, and Siyar, and thus it demonstrates the necessity of making use of the literature of these sciences besides the science of Ḥadîth in order to better understand traditions. Keywords : hadith, context, sabab al-wurûd