Kalkınmacılık bağlamında Mısır’da Nasır döneminin ekonomi politiği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2006

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İnayet Aksu

Danışman: TİĞİNÇE OKTAR

Özet:

1952’de ordunun müdahalesiyle devlet başkanlığına gelen Cemal Abdül Nasır’ın tercih ettiği ekonomik politikalar, Arap modernizminin en etkili uğraklarından birini oluşturmaktadır. Arap modernizmi II. Dünya Savaşı’nın bitimini takip eden yıllarda, kendisini Arap ulusçuluğu ve birliği biçiminde, daha çok siyasal başlıklarla ifade etmiştir. Birleşik Arap ulusu ve tek devlet savunusuna dayanan bu siyasal başlıklar özellikle Mısır’da yoğunlaşmıştır. Mısır’ın bu dönemdeki hem ekonomik gelişmişlik düzeyi hem de entelektüel atmosferi, neden Mısır sorusunu cevaplamaya olanak sağlayacak verilerle yüklüdür. Çalışma bu verilerden yola çıkarak, kalkınmanın azgelişmiş ülkede hangi amaçlar doğrultusunda programlandığını, kalkınma projelerinin sosyal ve siyasal etkilerinin neler olduğunu, kalkınmayla birlikte modernleşme söylemiyle seçkinci ve zorlayıcı bir hat izleyen Nasırcılık’ın siyasal ve ideolojik doğasını anlamayı hedeflemektedir. Nasır döneminin, bağımsızlıklarını II. Dünya Savaşı içinde ya da onun hemen sonrasında kazanarak, Sovyetler Birliği’nin etkisine giren ve daha sonra kendilerini Bağlantısızlar Hareketi olarak örgütleyen ülkelerin siyasi ve ekonomik dönüşümleriyle iç içe görünmesi, çalışmayı Üçüncü Dünya’yı düşünmeye itmiştir. Burada Üçüncü Dünya diye adlandırılan ülkelerin, Soğuk Savaş dönemindeki özgül tutumlarının siyasal ve ekonomik karşılıkları araştırılmıştır. Genellikle asker ve seçkin bürokrat kadronun devlete egemen olduğu, tipik örneklerinden birini Nasır dönemi Mısır’ın oluşturduğu azgelişmiş ülke devleti, sermaye birikim sürecinde belirleyici roller üstlenerek, kapitalizmin klasik gelişim seyrinde burjuvazinin gerçekleştirdiği ekonomik dönüşümleri doğrudan üstlenmiştir. Kalkınmacı Üçüncü Dünya devleti bu çalışmada Mısır bağlamında yeniden ele alınmaktadır. Summary The economic policies preferred by Cemal Abdul Nasser, who became the Head of State with the intervention of the military in 1952, constitute one of the most important moments of Arab modernism. Arab modernism has found expression primarily after the years following the Second World War, in political forms, in terms of Arab nationalism and unity. These political forms based on the advocacy of a unified Arab nation and state have been particularly predominant in Egypt. Egypt’s level of economic development and intellectual atmosphere are both laden with insigts that allow answering the question, why Egypt. This study is based on these insights and seeks to understand with what purposes development is programmed, what the social and political effects of developmental projects are, and what the political and ideological nature of Nasserism is, with its discourse of modernism, elitist and forceful trajectory, along with its developmentalism. Because the Nasser period appears as an integral part of the political and economic transformation of those countries which have become independent during or right after the Second World War, have come under the influence of the Soviet Union, and have later organized themselves as the Nonaligned Movement, this study has also been concerned with the Third World. Also studied here are the political and economic conditions corresponding to the specific attitudes that those Third World countries exhibited during the Cold War. The state of the underdeveloped country, a typical example of which is Nasserian Egypt, is usually controlled by military and elite bureaucratic cadres. This state assumes a determining influence in the process of capital accumulation and takes upon itself the economic transformations that are achieved by the bourgeoisie in the classical path of capitalist development. In this study, the developmentalist state of the Third World is investigated within the context of Egypt.