Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SELİN KARAGÖZ
Danışman: Levent Deniz
Özet:
| Değerler ve değerlerin aktarımı her toplum için önemli bir yer tutmaktadır. Yabancı dil öğreniminin doğası gereği öğrencilerin maruz kalacağı farklı kültürlerler ve bu kültürler arasındaki etkileşim sebebiyle İngilizce dersi evrensel değerlerin aktarımı için uygun bir ortam sunmaktadır. Derslerde kullanılan materyallerde doğrudan veya örtük biçimde değerlere yer verilmesi önerilmiştir. En yaygın kullanılan ders materyallerinden biri olan kitaplarda bu değerlere çeşitli yollarda yer verildiği görülmektedir. Milli eğitim sistemimiz içinde özel ve resmi okullarda okutulan ders kitaplarının benzer değerler üzerinde yoğunlaşıp yoğunlaşmadığı ve bu bağlamda değerlerin verilmesinde kitaplarla sınırlı kalmak üzere okullar arasında bir tutarlılık sağlanıp sağlanmadığının sorgulanması hususunda araştırmada; 2022-2023 eğitim öğretim yılında özel ve resmi ilkokullarda kullanılan farklı yayınevlerine ait İngilizce ders kitaplarında hangi değerlere ne sıklıkla yer verildiği incelenmiştir. Doküman analizi yöntemiyle yapılan çalışmada incelenen İngilizce ders kitapları amaçlı örnekleme yöntemlerinden uygun örnekleme ile belirlenmiştir. Çalışmada resmi ilkokullarda kullanılan 3, iki farklı özel ilkokulda kullanılan 6 kitap olmak üzere toplamda 9 İngilizce ders kitabı incelenmiştir. Araştırmadaki verilerin analizi için içerik analizi kullanılmıştır. Kitaplarda yer alan değerler MEB 2018 İngilizce öğretim programı ve Yaşayan Değerler Eğitim Programı (YDEP) bağlamında incelenmiştir. Ayrıca, iki programda da değerler arasında yer almayan ancak araştırmacı tarafından kitapların incelenmesi sırasında sıklıkla ders kitaplarının içeriğinde bulunduğu fark edilen çeşitlilik değeri de uzman görüşü alınarak çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışma kapsamında incelenen değerler: adalet, alçak gönüllülük, barış, birlik, çeşitlilik, dostluk, dürüstlük, hoşgörü, iş birliği, mutluluk, öz denetim, özgürlük, sabır, sadelik, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverliktir. Verilerin analizi sürecinde kitap içeriğinde yer alan okuma metinleri, görseller, dinleme metinleri ve videolar taranmıştır. Veri analizinin tutarlılığını ortaya koymak için kodlayıcı içi ve kodlayıcılar arası güvenirlik hesaplamaları yapılmıştır. Çalışmada aktarılabilirliği artırmak için araştırmacının yorumları katılmadan doğrudan alıntılara yer verilmiştir ve uzman incelemesiyle araştırmanın geçerliğini artırmak hedeflenmiştir. Araştırma sonucunda, farklı değerlere en yüksek sıklıkla yer veren ders kitaplarının özel ilkokulda (Ö2) kullanılan İngilizce ders kitapları, farklı değerlere en az sıklıkla yer veren ders kitaplarının ise resmi ilkokulda kullanılan İngilizce ders kitapları olduğu tespit edilmiştir. Tüm okul türlerinde kullanılan kitaplarda en sık rastlanan değerin iş birliği olduğu görülmektedir. Farklı okul türlerinde kullanılmakta olan İngilizce ders kitaplarının değerlerinin dağılımına verilen önem açısından, iş birliği değeri hariç, bazı değerlerde farklılaştığı görülmektedir. Bu kapsamda özel ilkokullarda kullanılan kitaplarda iş birliğini izleyen en sık yer verilen değerler çeşitlilik ve mutluluk değerleriyken; R kitaplarında mutluluk ve sevgidir. Tüm okulların kitaplarında mutluluk değerinin en sık yer verilen ortak değerler olduğu gözlenmekle birlikte, özel ilkokullarda kullanılan kitaplarda çeşitlilik değeri en sık yer verilen değerler arasında bulunurken resmi ilkokulda kullanılan kitaplarda çeşitlilik değerine daha az sıklıkta yer verildiği anlaşılmaktadır. Resm ilkokulda kullanılan kitaplarda çeşitlilik değerinin yerini daha yüksek sıklıkla sevgi değerinin aldığı görülmektedir. Özel ilkokullarda kullanılan İngilizce ders kitapları içerdikleri toplam değer ifadesi sayısı bakımından ve farklı değerler sayısı bakımından sınıf seviyesine göre niceliksel anlamda çok büyük farklılarla sahip değildir. Çalışmada incelenen tüm kitaplar içinde en yüksek sıklıkta değere rastlanan kitap, resmi ilkokulda kullanılan 4. sınıf seviyesindeki İngilizce ders kitabı olurken en düşük sıklıkta değere rastlanan İngilizce ders kitabı yine resmi ilkokulun 2. sınıf seviyesindeki kitabı olmuştur. Değerlerin sınıf seviyelerine göre dağılımında bazı kitaplarda niceliksel olarak benzerlikler olduğu görülmesine rağmen dağılımın sistemli veya homojen olduğunu söylemek mümkün değildir. Genel toplama bakıldığında en yüksek sıklıkta değer ifadesinin yansıtıldığı biçimin okuma metinleri olduğu tespit edilmiştir. Değer ifadelerinin yansıtılması için en az tercih edilen biçimin ise dinleme metinleri olduğu görülmüştür. Çeşitlilik, dostluk, mutluluk ve sevgi değerlerine her kitapta ve her biçimde yer verildiği tespit edilmiştir. Çalışmada incelenen tüm okulların kullandığı İngilizce ders kitaplarında bazı değerlere (iş birliği, mutluluk) ağırlık verilirken bazı değerlere (adalet, dürüstlük, hoşgörü, özgürlük, sabır) oldukça az yer verildiği veya hiç yer verilmediği görülmektedir. Değerlerin dağılımında bulunan bu dengesizliği gidermek için düzenlemeler yapılabilir. | |||