Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mehmet Sümer
Danışman: BAKİ ASİLTÜRK
Özet:Bu tez, Yeni Lisan hareketinin başlamasından hükûmet merkezinin Ankara’ya taşındığı 1920 yılına kadar geçen zamanda edebiyatın Türk millî kimliğinin inşasındaki rolünü incelemektedir. Tanzimat döneminden başlayarak Osmanlı-Türk aydını Türklüğü keşfetmiş ve bu kimlik giderek onun kolektif kimliğinin en güçlü tarafı olmuştur. Asırlar boyunca dünyayı dinler temelinde birbirinden ayıran Osmanlı aydını, Tanzimat’la birlikte millet kavramını siyasî birliklerle özdeş olarak kullanmaya başlamıştır. Daha sonra siyasî birliklerin de dağılmaya başlamasıyla kavram doğrudan etnik kültürler üzerine inşa edilecek modern toplumsal yapıları ifade eder hale gelir. Bu süreçte gazetenin ve başta roman olmak üzere edebî türlerin bir kamuoyu yaratmaya başladığı ve giderek okur zümrelerinde kimlik duygusunu güçlendirdiği görülür. II. Meşrutiyet döneminde ise siyasî ve kültürel birtakım gelişmeler sonucunda edebiyatçılar bütün gayretlerini Türk kimliğinin inşasına sarf ederler. Bu dönemde yazılan edebî metinleri kimlik söylemi perspektifinden inceleyen bu tez, edebiyatçıların II. Meşrutiyet’e kadar genel olarak toplumu Batılılaştırmak arzusuyla yazdıkları halde bu tarihlerden sonra millî kimliği inşa etmek üzere yazdıklarını göstermektedir. Ziya Gökalp, Ömer Seyfeddin, Mehmed Emin, Müftüoğlu Ahmed Hikmet ve Müfide Ferit gibi yazar ve şairlerin eserleri siyasal iktidarla ilişkileri, bu ilişkilerin eserlerine tesiri, eserlerinde işledikleri tezlerin dönemin şartları içerisinde nasıl değerlendirildiği, dönemin tartışma konuları ve bu isimlerin bu tartışmalara katkıları gibi ana hatlar etrafında incelenmiştir. Böylece 1920 sonrası başlayan dönemin hangi entelektüel birikim üzerine şekillendiği görülebilecek ve bu birikimin günümüze kadar gelen etkileri anlaşılacaktır. Anahtar Kelimeler: Türk millî kimliği, edebiyat, millet inşası, milliyetçilik ABSTRACT This dissertation is examining the role of literature in Turkish national identity construction from the New Language movement in 1911 till 1920, when the government center moved to Ankara. From Tanzimat period on, Ottoman Turkish intellectuals have discovered Turkishness and adopted this identity as the strongest part of their collective identity. Ottoman intellectuals, who had distinguished the world in base of religions for centuries, started to use the concept of nation synonymously to the political unities with Tanzimat. Afterwards, with the dissolution of political unities, the concept directly denoted social structures which would construct on ethnic cultures. In this process it is seen that newspaper and in the first instance novel and the other literary genres started to create a public opinion and strengthen the feeling of identity among reader groups. In the Second Constitution period, after some political and cultural developments, men of letters endeavored to construct Turkish national identity. This dissertation, which is analyzing the literary texts of this period in perspective of identity discourse, is showing that Ottoman Turkish men of letters have written with the aim of constructing the national identity after this date while they had written with the desire of westernizing the society until the Second Constitution. Literary works of writers and poets like Ziya Gökalp, Ömer Seyfeddin, Mehmed Emin, Müftüoğlu Ahmed Hikmet and Müfide Ferit were examined around main lines such as relations of these writers with the political power, effect of these relations to their literary works, and how the theses in their works were evaluated within the conditions of the period, the discussion subjects of the period and contributions of these writers to these subjects. Thus, it will be possible to see on which intellectual acquisitions the period after 1920s were formed, and the effects of these acquisitions on today will be understood. Key words: Turkish national identity, literature, nation-building, nationalism