Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZDEN ŞENTÜRK
Danışman: Şaban Berk
Özet:
Bu araştırma 2014-2015 eğitim-öğretim yılında ilk defa uygulamaya konan İlkokul 3. Sınıf Fen Dilimleri Dersi Öğretim Programı’nın değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 2014-2015 eğitim-öğretim yılında İstanbul İli Anadolu Yakası’nda bulunan ilkokullarda görev yapan öğretmenler ve bu okullarda öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise İstanbul’un Ümraniye ilçesindeki ilkokullarda görev yapan 200 ilkokul öğretmeni ve bu okullarda okuyan 100 3.sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma genel tarama modellerinden tekil tarama modeline uygun olarak düzenlenmiştir. Fen Bilimleri Öğretim Programını değerlendirmek için programın uygulayıcısı olan öğretmenlerin görüşlerine başvurulmuştur. Bunun için araştırmacı tarafından geliştirilen veri toplama aracı (öğretmen anketi) uzmanların da görüşleri alınarak katılımcılara uygulanmıştır. Öğrencilerin kazanımlara ulaşma düzeyinin belirlenmesi için ise programda yer alan 32 kazanım için orta zorlukta 32 maddelik akademik başarı testi hazırlanmıştır. Pilot uygulamalardan sonra ankete ve akademik başarı testine son şekli verilmiştir.
Öğretmen anketi altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde katılımcıların demografik özelliklerini belirlemeye yönelik üç soru bulunmaktadır. İkinci bölümde programın kazanımlarına ilişkin 17 madde, üçüncü bölümde programın içerik boyutuna ilişkin 12 madde, dördüncü bölümde programın öğretme-öğrenme sürecine ilişkin 14 madde, beşinci bölümde programın ölçme ve değerlendirme sürecine ilişkin 12 madde ve son olarak altıncı bölümde katılımcıların programa dair olumlu ve olumsuz görüşlerini almak amacıyla iki açık uçlu soru yer almaktadır. Bu bölümlerde yer alan 55 madde beşli likert tipi ölçeğe uygun olarak hazırlanmıştır.
Öğretmen anketinin Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısı istatistiksel analiz programı aracılığıyla kazanımlar, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve ölçme ve değerlendirme süreci için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Bu değerler sırasıyla şöyledir; 0.95; 0.85; 0.94;0.81. Bütün maddelerin Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısı ise .96 olarak hesaplanmıştır.
Araştırmada nicel verilerin çözümlenmesinde öğretmenlerin görüşlerine ilişkin frekans, yüzde ve aritmetik ortalama hesaplanmıştır. Analiz sonucunda elde edilen bulgular tablolara yerleştirilerek yorumlanmıştır. Öğretmenlerin programa dair olumlu ve olumsuz görüşlerini belirlemek amacıyla sorulan açık uçlu sorulardan elde edilen nitel veriler ise içerik analizine tabi tutularak yorumlanmıştır.
Öğrencilere uygulanan akademik başarı testi ise elektronik ortamda analize tabi tutularak öğrencilerin kazanımlara ulaşma düzeyi belirlenmiştir. Akademik başarı testinde yer alan 32 soru için ayrı ayrı frekans ve yüzde hesaplanmıştır.
Öğretmen anketinden elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin kazanımlar, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve ölçme ve değerlendirme durumlarına ilişkin görüşlerinin “Katılıyorum”düzeyinde yoğunlaştığı görülmektedir. Katılımcılar öğretme-öğrenme sürecinin öğrenci merkezli olduğunu ve sınıfta uygulanabilir etkinlikler içerdiğini ayrıca ders kitabının da öğrenci seviyesine uygun olduğunu belirtmişlerdir.
Katılımcılar programın ölçme ve değerlendirme sürecine ilişkin genel olarak olumlu görüşler belirtmişlerdir. Katılımcıların görüşlerinin, programda öngörülen ölçme-değerlendirme etkinliklerinin (performans ödevleri, sınavlar, projeler) öngörülen kazanımları ölçmek için uygunluğu ve öğrencilerin gelişim düzeylerine uygunluğu bakımından “Katılıyorum”düzeyinde yoğunlaştığı görülmüştür. Katılımcılar ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin kullanışlılık (uygulanması ve puanlamasının kolay olması) bakımından kolay olduğunu düşünmektedirler. Ayrıca ders kitaplarındaki ölçme-değerlendirme sürecine ilişkin etkinlik sayısının ise yeterli olmadığını düşünmektedirler.
Katılımcıların en fazla dile getirdiği ve programın olumsuz yönleri olarak gördüğü konular ise programda yer alan deney sayısının az olması ve bu deneyleri uygulamak için okulun fiziki şartlarının yetersiz olmasıdır. Ayrıca programda yer alan deneyleri yapabilmek için gerekli malzemelerin temininin zor olduğunu bu nedenle kolay temin edilebilir malzemelerin kullanılması gerektiğini dile getirmişlerdir. Katılımcılar programın içerik boyutuna ilişkin görüşlerinde, Canlılar ve Hayatile Dünya ve Evrenünite alanlarına daha fazla ağırlık verilmesi gerektiğini, öğrencilerin bu konuya olan ilgisinin diğer konulara göre daha fazla olduğunu belirtmişlerdir.
Akademik başarı testinden elde edilen bulgulara göre öğrencilerin kazanımlara ulaşma düzeyi genel ortalaması %78 olarak belirlenmiştir. En yüksek erişim sağlanan kazanımın %95 ile “Duyu organlarını tanır.”olduğu görülmüştür. En yüksek erişim sağlanan diğer bir kazanımın ise %92 ile “İtme ve çekme kuvvetlerinin hareket eden ve duran cisimler üzerindeki etkilerini gözlemleyerek kuvvet kavramını açıklar.”olduğu görülmüştür. En düşük erişim sağlanan kazanımın ise %49 ile “Beş duyu organını kullanarak maddeyi niteleyen temel özellikleri açıklar.” olduğu görülmüştür. En düşük erişim sağlanan diğer kazanımların ise % 65 ile “Yaşadığı çevreyi tanır ve bu ortamların temizliğinde aktif görev alır.” ve %67 ile “Elektrik ve su gibi kaynakların tasarruflu kullanılmasının önemini kavrar ve bu kaynakların kullanımında tasarruflu davranır.”olduğu görülmüştür.
Programın etkili ve verimli bir şekilde uygulanabilmesi için okulların fiziki imkânları iyileştirilmeli, yeterli basılı doküman temin edilmeli, öğrenciler için çalışma kitabı hazırlanmalı, öğretmenler için bir öğretmen kılavuz kitabı hazırlanmalıdır. Bu araştırmada İlkokul 3. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmeye çalışılmıştır. Değerlendirmeye müfettişler, eğitim uzmanları, veliler ve öğrenciler de dâhil edilerek araştırma yapılabilir. Ayrıca bu araştırmanın kurgusuna benzer araştırmalarda, öğretim hizmetinin niteliğine ilişkin daha ayrıntılı kanıtlara ulaşmak için gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel araştırma teknikleriyle zenginleştirilmiş karma araştırma desenlerini içeren araştırmalar yapılabilir.
ANAHTAR SÖZCÜKLER
Fen Bilimleri Dersi, Program Değerlendirme, Öğretmen Görüşleri