Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2002
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Saadet İbrahimova
Danışman: CEMİL ÖZTÜRK
Özet:Bu çalışmanın temel amacı Türkiye'de ve Azerbaycan'da kullanılan sosyal bilgiler programlarını özellikleri bakımından incelemek, benzerlik ve farklılıklarını ortaya koymak ve bu ülkelerin kendi eğitim sistemlerini geliştirmeleri için kuramsal ve uygulamalı olarak katkıda bulunmaktır. Mevcut çalışmada Azerbaycan'ın 1918'den, Türkiye'nin 1908'den günümüze kadar uygulanan ilkokul, ortaokul ve ilköğretim okulu programlarında yer alan sosyal bilgiler öğretim programlarının yapısı,içeriği ve amaçları analiz edilmiş ve tarama modeli içinde yer alan tarihsel yöntem kullanılmıştır. Azerbaycan'da Sovyetler döneminden önce Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde eğitim ve özellikle sosyal bilgiler öğretimi halkın ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte yapılmıştır. Sovyetler döneminde ise yetmiş sene boyunca katı bir ideolojinin etkisi altında eğitim ve öğretim yapıldığı görülmektedir. 1930'lu yıllardan itibaren Azerbaycan'da sosyal bilgiler öğretimi Komünist Partinin kontrolüne girerek Marksın tarih görüşü ve Sovyet ideolojisine göre yapılmıştır. Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazandıktan sonra yeni Tarih ve Coğrafya ders programları hazırlanmış ve amaç bilimsellik ve millî şuurun geliştirilmesi olmuştur. Türkiye'de ise Cumhuriyet kurulmadan önce sosyal bilgiler kapsamına giren derslerin Osmanlı/İttihat ve Terakki ideolojisine dayanarak öğretildiği görülmektedir. Cumhuriyet kurulduktan sonra ise "Cumhuriyet İdeolojisi" hakimdir. Amaç devletin resmi ideolojisi doğrultusunda vatandaş yetiştirmek olmuştur. Bu ideoloji Türkiye Cumhuriyeti'nin "ulus devleti" niteliğine uygun millî bir ideolojidir. Bağımsızlığını yeni kazanan Azerbaycan sosyal bilgiler kapsamına giren Millî Tarih ve Millî Coğrafya derslerinin öğretimine her zamankinden daha fazla önem vermeli, millî tarih ve coğrafya hakkında yazılan kitapların sayısı artırılmalı ve ders programlarının öğretim yöntem, teknik ve ilkeler açısından zenginleştirilmesi gerekmektedir. Türkiye'de ise 1998 yılında uygulanmaya başlayan İlköğretim Okulu Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı yeniden gözden geçirilmelidir. Hazırlanacak yeni programlarda ise güncel konulara ağırlık verilmeli, ezbere yöneltici konular programdan çıkarılmalı ve tarih konularının tarihi fıkra ve okuma parçalarıyla zenginleştirilmesi gerekmektedir. The main aim of this study is to examine, to compare, and to define the similarities and differences the social studies programs both in Turkey and Azerbaijan and to try making theoretical positive additions for improving their own educational systems. In the current study, the structure, content and aims of social information lesson programs had been analyzed and the historical scanning method had been used to do this. In Azerbaijan, before the era of Soviet Union; during the People's Republic of Azerbaijan era, the education and specially the social studies program had been prepared at the quality which may respond the needs of the people. During the Soviet Union's seventeen years, the education and teaching had been done under the effects of a very solid ideology. From 1930s on, the teaching of social information lessons had been undergone to the control of Communist Party and done according to the Marx's historical views and Soviet ideology. After Azerbaijan regaineditr own independency, some new History and Geography programs had been prepared with scientific methods and national consciousness aims. In Turkey, on the other hand, before the Turkish Republic had been established, the lessons those can be classified as social sciences were being thought, in the direction of the ideology of Ottoman/Ittihat and Terakki (Union and Progress). After the Republic had been established, the "Republic Ideology" is dominant. The main aim is educate people in the direction of the official ideology of the State. This ideology is a national ideology which suits the "national state" character of the state. Azerbaijan, as a state newly gained independency, must give more importance to the teaching of the lessons of National Geography and National History more than ever. The number of the books written about National Geography and National History must be increased and they must be gained from the points of views techniques and principles. In Turkey, the social information lesson which begun to be applied in 1998, must be revised. The new programs must include more actual topics, the subjects which are memorization oriented must be excluded and the historical topics must be richened with reading parts and anecdotes.