Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUHAMMED ENES TOPGÜL
Danışman: HASAN CİRİT
Özet:Anahtar Kelimeler : Hadis, Cerh-Ta‘dîl, Râvi, Ehl-i Bid‘at, Şiîlik Eğilimi, Kütüb-i Sitte HADİS RÂVİLERİNDE ŞİÎLİK EĞİLİMİ Rivâyetlerinin kabul edilebilmesi için bir râvide, adâlet ve zabt vasıflarının bulunması gerektiği hadis usûlü eserlerinde ifade edilmektedir. Râvide adâlet vasfı bulunmadığı zaman, o râvinin zabt durumu dikkate alınmamakta ve rivâyeti kabul edilmemektedir. Aklî yeterliliği olmayan, Allah’ın emir ve yasaklarına riâyet etmeyen, kişiliğini zedeleyici tavırlarda bulunan, ehl-i bid‘at olarak nitelenen fırkalara mensup olan kimseler adâlet vasfını yitirmektedirler. Bu tür fırkalara mensup olan râvilerin rivâyetlerinin ise ancak bazı şartları taşıması durumunda kabul edileceği belirtilmiştir. Şîa, Kaderiyye, Mürcie, Cehmiyye, Havâric gibi pek çok fırka Ehl-i Sünnet tarafından ehl-i bid‘at içerisinde değerlendirilmişse de, araştırmada bunlardan sadece Şiîlik eğilimine sahip olmak, pratik yansımaları ile ayrıntılı bir şekilde tahlil edilmiştir. Çalışmada öncelikle ehl-i bid‘at ve ehl-i bid‘atten hadis rivayeti konusuna değinilmiş, daha sonra cerh-ta‘dîl âlimlerinin Şiîlik ithamlarında kullandıkları lafızlar müstakil olarak ele alınmıştır. Bu lafızlar içerisinde özellikle “Şiî” ve “teşeyyu” kavramları üzerinde durulmuştur. İlk iki asırdaki ithamlarda, tafdîl tartışmalarının oldukça etkili olduğu yönünde bir kanaate ulaşılmıştır. Daha sonra Kütüb-i Sitte ricâlini konu edinen eserler taranmış ve Şiî olmakla itham edildiği tespit edilen 201 râvinin kısa biyografilerine yer verilmiştir. Sünnî ve Şiî ricâl kitapları göz önünde bulundurularak yapılan biyografi yazımları sonucunda 70 râvinin Şiî eğilimler taşıdığı kanaatine ulaşılmıştır. Bu râvilerin 13’ünün “Aşırı Şiî Eğilimli”, 33’ünün “Şiî Eğilimli” ve 24’ünün “Şiî Eğilimleri Zayıf” olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu râvilerin 16’sından Buhârî; 28’inden Müslim; 39’undan Ebû Dâvûd; 47’sinden Tirmizî; 42’sinden Nesâî ve 49’undan İbn Mâce’nin hadis rivâyetinde bulunduğu görülmektedir. 111 râvinin kendilerine yöneltilen ithamlardan uzak oldukları anlaşılmış, 20 râvi hakkında ise herhangi bir kanaat belirtilememiştir. ÖZGEÇMİŞ 1984 İstanbul/Fatih doğumlu. 2003 Kartal Anadolu İ.H.L. mezunu. 2004 yılında girdiği ve 2007-2008 yılı ders döneminde fakülte temsilciliği görevini deruhte ettiği Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden 2008 senesinde mezun oldu. Aynı yıl Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden Hadis Bilim Dalı’nda yüksek lisansa başladı. Keywords : Hadith, Jarh-Ta‘dil, Rāwi, Ahl-al Bid‘ah, Inclination Towards Shiism, al-Kutub al-Sittah ABSTRACT INCLINATION TOWARDS SHI’ISM IN HADITH RÂWÎS In the hadith methodology works, it is stated that a rāwi should have qualifications of adālah (trustworthy) and dzabt in order for his narrations (rivāyāt) to be acceptable. If rāwi does not have the quality of trustworthy his state of dzabt is not taken into consideration and his narration would not be accepted. Those who do not have the mental capacity, do not comply with the commands and negations of Allah, acts as harmful to his character and people who are connected to the factions described as Ahl al-Bid’ah would lose their quality of adālah. It is stated that only if they fulfill some requirements, narrations of rāwis from those kind of factions can be acceptable. Although various factions like Shia, Qadariyyah, Murjiah, Jahmiyyah and Havārij are considered by the Ahl al-Sunnah among the Ahl al-Bid’ah, in the research, only factions that have tendency to Shiism are analyzed in detail through practical reflections. In the study, firstly, it is touched upon Ahl al-Bid’ah and hadith narration from Ahl al-Bid’ah, then wordings of scholars used in Shiism allegations are covered per se. Especially the terms of “Shiite” and “tashayyu‘” are elaborated among these wordings. It is reached that quarrels of “tafdil” debates are very influential on the allegations in the first two centuries. After that books that deal with the rijāl of al-Kutub al-Sittah are scanned and short biographies of 201 rāwis whom are alleged by being Shiite are added to the research. After writing these biographies in light of Sunnid and Shiite rijāl books, it is concluded that 70 of those rāwi’s have Shiite affiliation. 13 of these rāwi’s are determined as “extremely prone to Shiism”, 33 of them as “prone to Shiism” and 24 of them as “weakly prone to Shiism”. Furthermore, it is observed that Bukhārī had accounts from 16 of those 70 rāwi’s, Muslim had from 28, Abū Dāooud had from 39, Tirmidhī had from 47, Nesāī had from 42 and Ibn Mājah had accounts from 49 of them. It is understood that 111 rāwi’s are far from the allegations on them, on the other 20 rāwi’s, there could not be defined any exact idea. Résumé Muhammed Enes Topgül. Born in 1984 in Fatih/İstanbul. Graduated from Kartal Anatolian Religious Vacational High School in 2003. Graduated from Çanakkale On Sekiz Mart University Faculty of Divinity in 2008 where he undertook the responsibility of faculty representation. In the same year, in 2008, he began to his graduate studies on hadith at Marmara University Faculty of Divinity.