Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ercan Alan
Danışman: AHMET ŞİMŞİRGİL
Özet:XVII. yüzyılda Rumeli’deki kadılık sisteminin incelendiği bu çalışmada; kadılık mesleği ve kadıların tabi oldukları idarî yapı Rumeli kadıaskerliği ruznamçeleri esas alınarak analizedilmiştir. Tezde XVII. yüzyıl Rumeli kadıaskerliği ruznamçeleri ana kaynak olarak seçilmiş ve atanma yetkisi Rumeli kadıaskerinin elinde olan kadılara ait kayıtlar, temel veri tabanını oluşturmuştur. Bu veri tabanından elde edilen verilerle sistem analizi yapılmış ve bu veriler tablo, grafik ve istatistiksel yöntemler kullanılarak, dönemin diğer kaynaklarının da mukayesesiyle değerlendirilmiştir. Araştırmamız; giriş, beş bölüm, sonuç ve eklerden oluşmaktadır. Girişte kadıaskerlik kurumu ve kadıasker ruznamçe defterleri kısaca anlatılarak veri tabanına kaynak teşkil eden XVII. yüzyıl Rumeli kadıaskerliği ruznamçeleri ayrıntılı bir şekilde tanıtılmıştır. Birinci bölümde kaza örgütlenmesi ve XV. yüzyıldan XVII. yüzyılın sonuna kadar Rumeli kazalarının durumu ele alınmıştır. İkinci bölümde; kadıların eğitimi, mülazemet sistemi ve imtihanlar anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise; kadıların tayinleri ve görevlendirme biçimleri tartışılmıştır. Dördüncü bölüm, kadıların görev sürelerini ve bununla alakalı düzenlemeleri ve kadılık görevinin sona erme biçimlerini incelemekte; beşinci bölüm ise; kadıların gelirlerini, bununla alakalı düzenlemeleri ve bu gelirin değişim sürecini ele almaktadır. Araştırmamızın sonuna konuyla ilgili ekler kısmı konulmuştur. Bu kısımda, bir kadının meslekî kariyerini izlemek için, ruznamçelerde adı sıkça geçen bir kadı örnek olarak seçilmiş ve onun meslekî kariyeri üzerinden sistem anlatılmaya çalışılmıştır. İkinci olarak, ilmiye sınıfı için çıkarılan XVI. ve XVII. yüzyıla ait ferman ve kanunlar kronolojik olarak verilmiştir. Üçüncü olarak ise; Rumeli kadıaskerliği ruznamçelerindeki verilerden istifade ederek 1004-1080 (1595-1670) tarihleri arasındaki Rumeli kazaları ve kadılarının listesi ayrıntılı bir şekilde tablo olarak gösterilmiştir. Bu araştırmanın sonucunda, XVII. yüzyılda Rumeli’deki kadılık sisteminin yapısı, işleyişi, değişimi ile kadıların mesleki kariyerleri ve Rumeli kazalarının durumu ayrıntısı ile ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: XVII. Yüzyıl, ilmiye, kadı, kadıasker, kadıasker ruznamçesi, kaza, medrese, mülazemet, Rumeli. ABSTRACT In this study which is on the system of judgeship (kadılık) in 17th-century Rumelia, the profession of judgeship and the administrative structure that they were subject to is scrutinized using the ruznâmçe (daybook) registers of kadıasker of Rumelia (chief judge of Rumelia) as the main primary sources of this study. Therefore, the main data base for this study is composed of the appointment registers of judges in Rumelia region. The data extracted from the registers are turned into tables, graphics and statistical information and they are evaluated comparing other primary sources in order to fully analyze the ilmiye system of the period under consideration. This study is composed of introduction, five main sections, conclusion and appendices. In the introduction part, the institution of kadıasker and ruznâmçe registers of kadıasker of Ruemlia are introduced. The primary sources of the study -the ruznâmçe registers of kadıasker of Rumelia in 17th century- are examined in detail. The first section gives information on the town (kazâ) organization in Rumelia and the situation of the towns. The second chapter is about the education of judges, the system of mülâzemet, and exams. The third chapter provides information on the appointment of judges. In the fourth chapter, we examined the term of office for judges and relevant regulations as well as the dismissal procedure. The fifth chapter examines the income of judges and regulations about incomes as well as the change of incomes in time. At the end of the study, we attached appendices. In this section, we firstly tried to understand the career of a judge in 17th century. Therefore, we chose a frequently-mentioned judge as a sample, and followed his career path. In this way, we tried to understand the ilmiye system of the period. Secondly, we provided edicts (fermân) and codes (kanun) issued in the 16th and 17th centuries for the members of ilmiye system. Thirdly, we gave a detailed list of towns (kazâ) found in Rumelia region between 1004 and 1080 (1595-1670) using the data extracted from ruznâmçe registers of kadıasker of Rumelia. As a result of this study, the structure of ilmiye system in 17th century, its functioning, change, and career paths of kadıs as well as the situation of towns in Rumelia is revealed in detail. Keywords: 17th Century, learned group, kadı, town, kadıasker, madrasas, mulazemet, Rumelia, ruznamce