Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Veli Mert
Danışman: MÜRTEZA FİDAN
Özet:Rönesans öncesi resim-mekan ilişkisi, resmin yer aldığı mekanla sınırlıydı. Perspektifin bilinmeyişi, resimde mekan yaratımını engellemiş ve yalnızca nesnenin espasıyla yaratılan bir derinlik duygusu oluşturabilmiştir. Rönesans’ta perspektifin bulunuşuyla resimde (yanılsamaya dayalı) mekan olgusu, resim sanatının önemli konularından ve sorunlarından biri olagelmiştir. Perspektifli resim sadece resim sanatını derinden ve köklü biçimde etkilemekle kalmamış, insanın dünya ve mekan algısının da değişmesine yol açmıştır. Perspektifteki uzmanlaşma ve alımlayıcının değişen dünya algısı, pitoresk tekniğinin de etkisiyle Barok resimde izleyicide oluşan yanılsamayı bir üst boyuta taşımış ve izleyicinin resimle yanılsama eksenli kurduğu empati güçlenmiştir. Neo-klasik döneme damgasını vuran ideolojiden kaynaklanan “idealize etme” anlayışı, bu dönem resminde mekanı, söz konusu idealizasyonu yedeğine iter ve adeta bu idealizasyonun bir aracına dönüştürür. Duygu odaklı Romantik resimde mekan da bu duyguların etkisiyle oluşarak gerçeklikten belli ölçüde uzaklaşır ve düşsel bir yapıya bürünür. 19. yüzyıldaki bilimsel gelişmeler, Empresyonizmle başlatmanın mümkün olabileceği Modern sanatta (resimde) mekan olgusunu analitik yaklaşımın egemen olduğu bir düzleme yerleştirir. Kübizmle birlikte resimdeki mekanı belirleyen görsellik ekseni yerini zihinsellik eksenine terk eder ve Picasso resimlerinde de yoğun biçimde karşımıza çıkan “çok merkezli görme” gündeme gelir. Sürrealist resimde, resimdeki mekanla resmin yer aldığı mekanın “tekleşmesi” ile yaratılan etkide bir ‘şok’ (özellikle yanılsama ile gerçek arasında) söz konusudur. Konstruktivizmde (özellikle Lissitzky’de) yüzey-boyut-hacim iç içe geçer. Duchamp ise sanat yapıtının yer aldığı mekanı da bir sanat nesnesine dönüştürerek, resim-mekan ilişkisinde adeta bir devrim gerçekleştirir. Kosuth, Duchamp’ın yaklaşımını geliştirir ve resmin asılacağı duvarı resmin mekanına dönüştürür. Barbara Kruger de resim mekanını izleyiciye bir “fragman” olarak sunar. Sanal mekan ya da reel mekanın sanallaştırılması, resim-mekan ilişkisinin son halkası olarak görülebilir. Holzer, reel mekana yazı ile müdahale eder. Bu yaklaşım güncel sanat içinde de varlığını sürdürmektedir. Bir izlek olarak Resim sanatında mekanın gerek yanılsama gerekse bir nesne bağlamında işleyişinin tümü beden gerçekliğinde kurulmaktadır. Fenomenolojik bir olgu olan bu durum, mekanın gerçekte beden üzerinde işleyen duyular tarafından kodlandığını göstermektedir. Eğer bu kod bir bedene gereksinim duymaksızın yapılanabilse, o zamana salt duyular aracılığıyla yeni bir mekan alanına geçmiş bulunacağız; üstelik bedene ihtiyaç duyulmayacaktır. SUMMARY The relation between painting and space was limited to the place where the painting stood before Renaissance. The creation of space in painting was delayed because of the fact that the perspective was unknown for the time and just a feeling of depth in accordance with the space of the object could have been established. The space plot (based on illusion) of the discovery of Renaissance perspective has been one of the most important subjects and problems of the painting. Perspective painting has not only affected the art of painting radically and deeply but also changed human perception of space and world. The specialization on perspective and the changing perception of the beholder have transformed the illusion, encompassing the spectator also with Baroque painting by the pittoresque effects, into a higher level. So, the empathy which the spectator established on the axis of illusion has strengthened. The conception of “idealization” based on the ideology of Neo-classical period has shunted the space in that era’s painting, i.e. the said idealization and transformed the space almost a tool of this idealization. In Romanticism focused on emotions, the space has diverged from the reality to some extent and gathered a visionary structure. Scientific revolutions in 19th century have fit the space plot in Modern art (painting) which could have started with Impressionism up to a level ruled by the analytical approach. The emphasis of visuality that has modified the space in painting has replaced with the intellectuality along with Cubism and “polycentered seeing” which we encountered intensely also by Picasso painting has come up. For surrealist painting, a kind of “shock (especially between illusion and reality)” has been the point at the effect created with “unification” of the space in painting and the space that the painting took place. Surface, size and dimension have intermingled in Constructivism, especially in Lissitzky. Duchamp, on the other hand, has nearly made a revolution for the relationship between space and painting, transmuting the space where the work of art stands into a work of art itself. Kosuth has expanded this approach and transmuted the wall where the painting hung into the space of the painting and Barbara Kruger has presented the space of painting as a “fragment” to the spectator. Virtual space or virtualization of real space can be the last chain of the painting-space relation. Holzer has intervened the real space with writings and this kind of attitude also wages in contemporary art. In the context of both illusion and object, the whole treatment of space as a trail is founded on the body reality. Being a phenomenological fact, this picture shows that the space is indeed encoded by the senses which function on the body. If this code can be structured without a body, then we will transcend a new space field by the aid of pure senses. Besides, the body will not be required. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ SUMMARY GİRİŞ...........................................................................................................................1-10 1-RESİM SANATINDA MEKAN VE MEKANSILIK 1.1.1-Yanılsamaya Dayalı Mekan Algılayışı Açısından Rönesans Resim Sanatı ve Bu Bağlamda Leonardo Da Vinci’nin Bir Resminin Ele Alınması.............11 -15 1.1.2-Michangelo’nun Sistine Kilisesi’ndeki Resimlerini Mekan Algılayışı Açısından Bir Yaklaşım................................................................................ 15-18 1.1.3-Resimde Ayna İlişkisinin, Mekan Algılayışına Etkisine Bir Örnek Olarak Jan Van Eyck Resminin Değerlendirilmesi...................................................18-21 1.1.2-Barok Sanatında Mekan ...................................................................................21-31 1.1.3-Neo-Klasik Dönem...........................................................................................32-35 1.1.4-Romantisizm de Mekan....................................................................................36-38 1.2- Modern Sanatlarda Mekan .................................................................................38-43 1.2.1-Empresyonizm’de Mekan ................................................................................43-47 1.2.2-Kübizm’de Mekan ...........................................................................................47-53 1.2.3-Sürrealizm’de Mekan........................................................................................54-57 2-MEKAN VE SANAT YAPIT İLİŞKİSİ 2.1-İki Boyutlu Yüzeyden Üç Boyutlu Yüzeye Geçiş:Yüzeysellikten Hacimselliğe Geçiş.............................................................................................58-61 2.1.1-Kontsruktivizm’de Mekan Anlayışı..................................................................62-64 2.1.2-Marcel Duchamp’da Mekan Anlayışı...............................................................65-69 3-MEKANIN SANAT NESNESİ OLARAK SUNUMU (ENSTALASYON) 3.1-Sanallığı İçeren Enstalasyon................................................................................70-75 3.2-Sanat Yapıtı Olan Mekan.....................................................................................75-76 3.2.1-Kosuth’un İşi Üzerinden Bir Mekan Okuma Girişimi......................................76-81 3.2.2-Barbara Kruger’ın Mekan Anlayışı ve Bakış ile İlişkisi...................................82-84 4-SANAL MEKAN VE SANAL FORM OLARAK SANAT YAPITI 4.1-Sanal Mekan Nedir?.............................................................................................85-87 4.1.1-Sanat Tarihi Bağlamında Sanal Olan ve Sanal Mekan.....................................98-91 4.2-Sanal Ortam ve Sanat Yapıtı Olarak Mekan........................................................91-93 4.2.1-Janny Holzer’ın Sanatı Bağlamında Bu “Akışkan Mekan”lara Bakış............93-100 5-SONUÇ...............................................................................................................101-103 6-KAYNAKÇA............................. ......................................................................104-108 7-RESİM LİSTESİ......................................................................................................109