Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZGE ÖZKAN
Danışman: YÜCEL KABAPINAR
Özet:ÖRNEK OLAY YÖNTEMİNİN HAYAT BİLGİSİ DERSİ ÖĞRENME ORTAMLARINDA KULLANIMININ ETKİLİLİĞİ Bu araştırma, 2004 Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programları’na göre hazırlanmış ders kitaplarındaki örnek olayların sayısını, niteliğini ve bu örnek olaylarda kullanılan soru tiplerini belirlemek ve karşılaştırmak, öğretmenlerin örnek olay yöntemi ve Hayat Bilgisi dersi öğrenme ortamlarında kullanımının etkililiği noktasında olumlu ve olumsuz görüşlerini almak ve ders gözlemlerinden elde edilen bulgular ile öğretmen görüşlerini karşılaştırarak tutarlılığı belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı’na göre hazırlanmış ders kitaplarındaki örnek olayları belirlemeye ve karşılaştırmaya yönelik olarak doküman incelemesi yapılmış ve 11 ayrı ders kitabı, ilgili öğrenci çalışma kitapları ve öğretmen kılavuz kitapları incelenmiştir. Doküman incelemesinden elde edilen sonuçlara göre; • Hayat Bilgisi 1. sınıf ders kitaplarında görsel örnek olayların sayısının, 2. ve 3. sınıf ders kitaplarında ise yazılı örnek olayların sayısının fazla olduğu saptanmıştır. • Ders kitaplarında kullanılan soru tiplerinden düşünsel soruların, empatik ve ahlaki sorulara göre daha fazla olduğu saptanmıştır. • Öğrencilerde yazılı örnek olayların farklı bakış açıları oluşturacağı belirlenmiştir. • Görsel örnek olayların olumlu ve olumsuz, doğru ve yanlış durumları bir arada sunduğu, öğrencilerin bilgiyi kendilerinin yapılandırmasına imkan tanıdığı belirlenmiştir. İstanbul ili Bayrampaşa ilçelerindeki resmi ilköğretim okullarda görev yapan 65 sınıf öğretmeni araştırmanın görüşme bulgularının elde edileceği çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Çalışma grubunda gönüllük esasına göre seçilen öğretmenlere hazırlanan 15 soru sorulmuştur. Görüşme ile edilen veriler İçerik Analizi’ne tabi tutulmuştur. Görüşmede yer alan açık uçlu sorulara göre; • Örnek olay yönteminin kullanımının yeni programın eski programa göre ve buna bağlı olarak yeni ders kitaplarının eski ders kitaplarına göre daha fazla olduğu saptanmıştır. • Öğretmenler, örnek olay yönteminin sınıfta kullanılmasının amacının çocukların günlük yaşantısıyla dersi bağdaştırmak, akılda kalıcılığı sağlamak olduğunu dile getirmişlerdir. • Öğretmenlerin örnek olay yöntemini kullanarak işledikleri ders sürecinde kendi veya öğrencilerin yaşantılarından örnek olaylar sunduğu, örnek olayla ilgili sorular sorduğu ve örnek olayı sonuca bağladığı ve ders sürecinde bilgiye ulaşma noktasında öğrenciyi yönlendirdiği belirlenmiştir. • Bu yöntem uygulanırken en çok düşünsel soru tipinin kullanıldığı ortaya çıkmıştır. • Öğretmenler, öğrencilerin derse katılımının diğer yöntemlere göre daha fazla olduğunu ve bu yöntemin rahatça uygulanabilmesi için sınıf mevcutlarının azaltılması gerektiği dile getirmişlerdir. • Öğretmenlerin çoğu ders kitaplarındaki örnek olay metinlerinin arttırılması ve örnek olayın öğrencilerin yaşamıyla ilişkilendirilmesi gerektiği dile getirmişlerdir. • Bu yöntemin öğrencilerde kendini ifade etme, karar verme becerilerini geliştirdiği ve derse ilgiyi çektiği için başarıyı arttırdığı belirtilmiştir. Diğer yandan görüşme yapılan öğretmenlerden gönüllük esasına göre seçilen 15 sınıf öğretmeni araştırmanın gözlem bulgularının elde edileceği çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Gönüllülük esasına göre seçilen 15 sınıf öğretmenin 3’er ders saati gözlenmiş ve elde edilen nitel veriler analiz edilerek kategorilere göre tasnif edilmiştir. Gözlemden elde edilen sonuçlara göre; • Öğretmenlerin örnek olay yöntemini ders sürecinde uygularken örnek olay öncesi sorular sorduğu, örnek olayı anlattığı, örnek olayla ilgili sorular sorduğu ve örnek olayı sonuca bağladığı belirlenmiştir. • Öğretmenlerin ders sürecinde örnek olay öncesi, örnek olayı uygularken ve örnek olay sonrası kullandığı soru tiplerinden düşünsel soruların ağırlık kazandığı ortaya çıkmıştır. • Örnek olayın öğrencilere bütün veya kesilerek okunduğu, anlatıldığı ve örnek olayın öğrencilerin drama yoluyla sunduğu görülmüştür. • Öğretmenlerin öğrenme ortamında öğrenci ders kitapları, ilgili öğrenci çalışma kitapları ve öğretmen kılavuz kitaplarındaki örnek olaylara ek olarak kendi ve öğrencilerin yaşantılarından örnek olaylar sunduğu saptanmıştır. • Örnek olayın sonuca bağlanmasının ve gerçek hayatla ilişkilendirilmesinin çoğunlukla öğretmen tarafından yapıldığı ortaya çıkmıştır. • Ders sürecinde bazı öğretmenin öğrenciyi sonuca yönlendirdiği ve birden fazla sonuç olabileceğini ifade ettiği belirlenmiştir. • Hayat Bilgisi öğrenme ortamlarında öğrencilerin çoğunlukla öğretmenin düşüncelerini ön planda tuttuğu görülmüştür. Anahtar Sözcükler: Örnek Olay Yöntemi, Hayat Bilgisi, Ders Kitabı, Yapılandırmacılık ABSTRACT THE EFFECTIVENESS OF CASE STUDY METHOD’S USAGE IN THE COURSE OF LIFE STUDIES (HAYAT BİLGİSİ) LEARNING ENVIRONMENTS This research is carried out to examine case studies in Life Studies textbooks in line with the new Primary Program launched in 2004. The examination of case studies in Life Studies textbooks from different dimensions and teachers’s viewpoints using them in their classrooms about case studies are two dimensions of the research. In the research, Document Analysis method was carried out to compare the case studies in textbooks that was prepared by Life Studies Program, and 11 different textbooks, correlated student workbooks, and teacher guide books was analysed. The results of the analysis are presented below. • It is found that, written case study examples in Life Studies Textbooks for 1st Graders are more than in books for 2nd and 3rd graders. • It is clarified that, intellectual questions in course books are more than empathic and moral questions. • It is determined that pupils can have different point of views on case study examples. • It is found that visual case study examples offer right and wrong, positive and negative situations together, thus, pupils can construct the information themselves. 65 classroom teachers working at Primary Schools in Istanbul in Bayrampaşa district is set as workgroup of which their opinions used as main data of the study. 15 questions were asked to teachers that join voluntarily to the research in the interview process. The data obtained through interview were applied to Content Analysis. Regarding to open-end questions during interview, some of the results of the analysis are presented below. • It is found that, usage of case studie examples is in the new textbooks more than previous ones. • Teachers indicated that the main purpose of case studies used in classrooms are to interrelate with the daily life of the student with courses and make courses easily remembered. • Teachers claimed that, in period of courses which are explained via case studies, they give case study examples from their own lives or student’s, ask questions about case studies and lead students’ ideas in the process of constructing their own viewpoints in the classrooms. • It is underlined that during this method, intellectual questions were used mostly. • Teachers mentioned that, students participation to the course increased and for in order to use this method effectively, number of pupils in classrooms should be decreased. • Most teachers indicated that it is necessary to increase the texts of case study examples in textbooks as well as relate them directly to the lives of pupils. • It is specified that this method is helped to increase the success because of increasing intention to the course as well as express pupils themselves. On the other hand, 15 classroom teachers who took part in voluntarily is defined as workgroup of observation. Voluntarily again, 3 hours of course of those 15 classroom teachers were observed (45 hours in total) and data that collected were analysed and categorized. The results of the observations are summarized below. • It is observed that teachers ask questions about the case studies before explaining them and put all data together after the period. • It is found that, teachers are using mostly intellectual questions before, during and after the course. • It is seen that, case studies are presented both a whole part or with sections, and pupils present them via drama. • It is observed that, teachers present case studies, in addition to textbooks, pupil’s workbooks and teacher guide books as well as from their own lives and pupils’ lives. • It is observed that, to result the case study example and refer it to the life situations are made by teacher often. • It is implied that, teachers sometimes direct pupils to the result and clarify that there are several results. Key Words: Case Study Method, Life Studies, Textbook (Hayat Bilgisi), Constructivism