Türkiye ve Azerbaycan Türkçelerindeki dil bilgisel ses olaylarının karşılaştırılması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Erdem Konur

Danışman: ERDAL ŞAHİN

Özet:

Dil bilgisel (işletimsel) ses değişmeleri ses bilgisi (fonetik), ses bilimi (fonoloji) yanında özellikle biçim-ses bilgisi (biçimsel ses bilgisi) alt bilim dalınca incelenmektedir. Bu bilim dalı, “sesbirimlerin dil bilgisi içinde biçimsel açıdan değerlendirilmesine ve biçim birimlerin ses birimi açısından incelenmesine yönelen ses bilimi dalıdır (İmer vd. 2011: 53). Dilde gerçekleşen ses olayları da bu bilim dalının konularından biridir. Çalışmada, Oğuz öbeği çağdaş iki yazı dili olan Türkiye ve Azerbaycan Türkçelerinde bağımlı biçim birimlerinin yapımı ve çekimi sırasındaki ses olayları (ses uyumları, ses düşmeleri, tonlulaşma, ünlü daralmaları, ünlü türemeleri ve ünsüz türemeleri) iki yazı dilinden alınan örnek sözcüklerle karşılaştırılmıştır. Böylelikle ortak köklerden gelen Türkiye ve Azerbaycan Türkçelerinin fonolojik özeliklerinin tespit edilmesi ve bunun iki yazı dilindeki morfolojik özellikleriyle karşılaştırılarak benzer ve farklı yönlerinin ortaya konması hedeflenmiştir. -------------------- Grammatical changes (grammatical) are examined by subbranch of formal phonetic besides phonetic and phonology. This discipline is a phonetic discipline which tends to evaluate phonemes scientifically in the grammar and tends to examine morphemes in terms of phoneme. (Imer, Kocaman, Ozsoy 2011: 53). Sound events in the language are also one of the subjects of this discipline. What is compared in this study are sound events (harmony, disappearance, sonarisation, breaking and anaptyxis) encountered during the derivation and decline of morpheme included Turkish and Azerbaijani Turkish, both of them are written language of contemporary Turkish language. This comparison is made with example words taken from two written language mentioned above. In this way, it is aimed to detect phonological features of both Azerbaijani Turkish and Turkish languages from the common roots and it is aimed to reveal similar and different aspects of these by comparising them with the morphological features.