Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HATİCE KÜBRA PEHLİVAN
Danışman: SÜLEYMAN BEYOĞLU
Özet:Türkiye’de doksanlı yıllardan sonra hız kazanan, devlet üzerindeki tartışmalar, özellikle milli devlet olma niteliğinde odaklanmıştır. Bu eleştiriler, gerekçeleri itibariyle, genellikle anayasaların temel hak ve özgürlükler konusundaki düzenlemelerine dayandırılmakla birlikte, aslında masaya yatırılan, “Türk Milli Devleti’nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü”dür. Bu araştırmada; milli devlet olma sürecinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin olmazsa olmaz prensipler olarak belirlediği, -milli devlet-, -ülke- ve -vatandaşlık- kavramlarının geçmiş anayasalardaki karşılıkları ve özellikle anayasal süreçte uğradığı değişimlerin tespiti ile, yeni konjonktürel gelişmeler karşısında, sözkonusu kavramların bundan sonra alması muhtemel şekillerde, devletin kuruluş amacına uygun bir istikrarlılığın nasıl korunabileceği bulunmaya çalışılmıştır. ABSTRACT The arguments on the state which gained speed after the years of ninety have especially focused on the quality of being national state. This criticism, because of its justifications, although generally are based onto the compositeness of the fundamental rights and freedoms of the constitutions, in fact the thing that is laid onto the table is “the indivisible unity of the Turkish National State with its country and nation”. In this research; ascertaining of the equivalences of the concepts –national state-, country- and citizenship in the past constitutions that Turkish Republic determined as a sine qua non principles and their change especially in the constitutional process, in the process of becoming national state and against the new conjuncture developments, finding how the subject to word concepts consistency be protected in appropriation with the aim of establishment of the state in the shapes those probably will take formation after now. İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER I ÖNSÖZ IV KISALTMALAR VI GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM DEVLETİN HAZIRLAYICI UNSURLARI I- DEVLETİN BEŞERİ UNSURU OLARAK MİLLET 4 A. Beşeri Unsur Üzerinde Tartışmalar 4 B. Beşeri Unsura Etki Eden Faktörler 6 1.Tabi, Sosyal ve Ekonomik Faktörler 6 2.Objektif Faktörler 7 3.Subjektif Faktörler 7 II- DEVLETİN FİZİKİ UNSURU OLARAK ÜLKE 8 A. Ülkenin Devlet Düşüncesi İçerisindeki Yeri 8 B. Ülke ile Devlet Arasındaki İlişkinin Hukuki Boyutu 8 1.Ülke-Mülk Teorisi 9 2.Ülke-Suje Teorisi 10 3.Ülke-Yetki Sınırı Teorisi 11 C. Değerlendirmeler 11 İKİNCİ BÖLÜM DEVLET KURAMININ TARİHİ GELİŞİMİ I- BATI DÜNYASINDA DEVLET 13 A. Antik Yunan’da Site Anlayışının Kavramlar Üzerinde Etkileri 13 B. Roma’nın Emperyal Devlet Anlayışı 14 C. Ortaçağ’ın Feodal Düzeninde Devletsiz Geçen Bin Yıl 16 D. Yeniçağ’da Devletin Değişimi 17 II-DOĞU DÜNYASINDA DEVLET 20 A. Eski Türklerde Devlet 21 B. İslamiyet’ten Sonra Arap Medeniyeti’nde Devlet 24 C. İslam’ın Kabulünden Sonra Türklerde Devlet 28 1. Karahanlı Devleti 30 2. Büyük Selçuklu Devleti 30 3. Anadolu Selçuklu Devleti 31 4. Anadolu Beylikleri 32 5. Osmanlı Devleti 32 II III- DEVLET KURAMININ ULAŞTIĞI SON NOKTA:MİLLİ DEVLET 35 A. Milli Devletin Fiziki Unsuru 36 B. Milli Devletin Beşeri Unsuru 37 C. Tebaadan Vatandaşlığa Beşeri Unsurun Hukuki Profilindeki Değişim 37 1.Tanım 38 2. Vatandaşlığın Tarihi Gelişimi 38 3. Vatandaşlığın Hukuki Boyutu 40 a. Vatandaşlığın Hukuki Bir İlişki Olduğu Şeklindeki Görüş 40 b. Vatandaşlığın Hukuki Bir Statü Olduğu Şeklindeki Görüş 41 4.Vatandaşlığı Kazanma Halleri 42 a. Asli Vatandaşlık 42 b. Müktesep Vatandaşlık 43 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK ANAYASALARINDA MİLLİ DEVLET, ÜLKE VE VATANDAŞLIK KAVRAMLARI I- ANAYASAL BELGE NİTELİĞİNDE KABUL EDİLEN BELGELER 44 A. TANZİMAT (DÖNEMİ) FERMANLARI 45 1. Sened-i İttifak 45 2. Gülhane Hatt-ı Hümayunu 46 3. Islahat Fermanı 47 B. TANZİMAT DÖNEMİNE DAİR DEĞERLENDİRMELER 48 II- TÜRK ANAYASALARI 49 A. KANUN-İ ESASİ 49 1. Tarihçe 49 2. Kanun-i Esasi’nin Hukuki Niteliği 50 3. Osmanlı Ülkesi: Memalik-i Devlet-i Osmaniy 51 4. Kanun-i Esasi’nin Beşeri Unsuru: Tebaa ve Osmanlılık Kavramı 53 a. Jön Türk Hareketi ve Üç Tarz-ı Siyaset Denemeleri 54 (1) Osmanlıcılık 54 (2) İslamcılık 56 (3) Türkçülük 57 (4) Yaşanan Hayal Kırıklığı 58 b. Osmanlıcı Anayasanın Türkçü Maddesi:12. Madde 59 c. İlk Vatandaşlık Düzenlemeleri 60 B. 1921 TEŞKİLAT-I ESASİYE KANUNU 61 1. Tarihçe 61 2. Üstü Kapalı Anayasa 62 a. Türkiye Devleti 62 b. İlan Edilen Milli Devlet, Korunan Saltanat ve Hilafet 64 c. Egemenliğin Sahibi Millet, Ülkede Yaşayan Türkiye Ahalisi 65 III C. 1924 TEŞKİLAT-I ESASİYE KANUNU 67 1. Tarihçe 67 2. Milli Devlet Vurgulamaları 68 3. Türkiye Ahalisi’nin Tebaadan Vatandaşlığa Geçişi 68 4. Anayasa Değişiklikleri 69 D. 1961 ANAYASASI 70 1. Tarihçe 70 a. Çok Partili Hayat Kargaşası 70 b. Anayasanın Tartışmalı Hazırlık Süreci 72 2.Anayasanın “Başlangıç” Kısmı 73 a. Başlangıç Kısmının Anayasanın Asıl Metninden Sayılması 74 b. Türk Milliyetçiliği 74 c. Türk Milliyetçiliği Üzerine Tartışmalar 76 3. Anayasanın Lafzında İlk Kez “Milli Devlet” 78 4. Ülke Kavramının Doktriner Bir Temele Oturtulması 79 5. Vatandaşlık Bağı 80 E. 1982 ANAYASASI 81 1. Tarihçe 81 2. “Türk Milliyetçiliği”nden “Atatürk Milliyetçiliği”ne Dönüşüm 82 3. Anayasanın Bölünemez Ülkesi Üzerinde Federasyon Tartışmaları 84 4. Vatandaşlık Tartışmalarında Gözlerden Kaçan Bir Husus: Maddedeki Türk Devleti” İfadesi 85 5. Değiştirilemez Hükümler 86 F. AVRUPA BİRLİĞİ’NE UYUM SÜRECİ KAPSAMINDA YENİ BİR ANAYASAYA DOĞRU 87 1. 2001 Anayasa Değişiklikleri 87 a. Başlangıç Metni 87 b. Milli Devlet, Ülke ve Vatandaşlık Anlayışına Etki Edebilecek Madde Değişiklikleri 88 2. Avrupa Birliği ile Ulusal Yetkilerin Aşılması Durumu 91 SONUÇ 94 KAYNAKÇA 97 ÖZGEÇMİŞ 107