Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2012
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DURMUŞ ÜMMET
Danışman: HALİL EKŞİ
Özet:İnsanların birbirlerini önemsemeleri, birbirlerinin acılarına, üzüntülerine, sevinçlerine kısacası yaşamlarına duyarlı olmaları ve birbirlerinden maddi ve manevi desteklerini esirgememeleri, bunu manevi bir haz dışında başka bir karşılık beklemeden yapmaları özgecilik olarak isimlendirilmektedir. Bireyin özgecilik davranışında bulunmasını olumlu ya da olumsuz yönde belirleyen bazı psikolojik, sosyolojik, ekonomik vb. etken söz konusudur. Bu araştırmada, üniversite öğrencilerinin özgecilik davranışlarını, onların Transaksiyonel Analiz Ego durumları ve yaşam doyumları bağlamında incelemek amaç edinilmiştir. Ayrıca öğrencilerin özgecilik davranışlarının çeşitli demografik özelliklerine (Fakülte, cinsiyet, yaş, kardeş sayısı, doğum sırası, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, ailenin algılanan çocuk yetiştirme tutumu ve yaşamın çoğunu geçirdiği yer) göre değişip değişmediği de araştırmada alt amaçları oluşturmuştur. Bu amaçlar doğrultusunda öncelikle Türk kültürüne uygun bir Özgecilik Davranışı Ölçeği geliştirilmiş ve daha sonra geliştirilen ölçekle beraber örneklemi oluşturan öğrencilere Kişisel Bilgi Formu, Transaksiyonel Analiz Ego Durumları Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmanın verileri, Marmara Üniversitesi’nin farklı yerleşkelerinde; Eğitim Fakülteleri (Atatürk Eğitim Fakültesi ve Teknik Eğitim Fakültesi), İlahiyat Fakültesi, Mühendislik Fakültesi ve Sağlık Alanları Fakültelerinde (Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği Tıp Fakültesi, Eczacılık Tıp Fakültesi ve Hemşirelik Yüksekokulu) öğrenimine devam eden ve araştırmaya seçkisiz olarak dahil edilen 299’u bayan, 237’si erkek toplam 536 öğrenci üzerinden toplanmıştır. Elde edilen bulgular incelendiğinde; Öğrencilerin toplam özgecilik davranışında ve gönüllü faaliyetlere katıltma, maddi yardım, fiziksel güce dayalı yardım, eğitim sürecinde yardım ve yakınlık duygusundan kaynaklanan yardım alt boyut davranışlarında sadece TA (Transaksiyonel Analiz) Koruyucu Ebeveyn Ego Durumun pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordayıcı etkisinin olduğu; yaşam doyumu puanlarının pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordayıcı etkisinin olduğu; Koruyucu Ebeveyn Ego Durumunun, yaşam doyumuyla ile beraber toplam özgecilik davranışını ve tüm alt boyut davranışlarını anlamlı düzeyde yordadığı; Öğrencilerin bağımsız değişkenlerine göre; özgecilik toplam ve tüm alt boyut davranışlarına anlamlı düzeyde en fazla İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin sahip olduğu; kız öğrencilerin erkek öğrencilerden daha fazla özgeci olduğu, 5 ve daha fazla kardeşe sahip olanların özgecilik davranışı ölçeğindeki ifadelerle ilgili en fazla olumlu görüş beyan ettikleri, ortanca çocuk olanların daha fazla özgecilik davranışına sahip oldukları, ebeveynin eğitim durumu düştükçe çocuklarının özgecilik davranışı düzeyinin arttığı, küçük yerleşim birimlerinde büyümüş olanların özgecilik davranışı ölçeğindeki ifadelere daha fazla olumlu görüş ifade ettikleri ve yaş ve ailenin algılanan çocuk yetiştirme tutumu değişkenlerinin özgecilik davranışında ayırt edici değişkenler olmadıkları bulgularına ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular literatür bilgisi ve konuyla ilgili yapılan diğer araştırmalar bağlamında incelenmiş ve tutarlı olan ve bazı tutarlı olmayan bulgulara ulaşılmıştır. Koruyucu Ebeveyn Ego durumunun değerlerin kaynağı olduğu ve bu ego durumu baskın bireylerin yardımseverlik gibi davranışları daha fazla sergiledikleri, yaşamdan alınan doyum arttıkça bireyin yardım edici çeşitli davranışlarında da artış olduğu araştırmalarca desteklenmektedir. İlahiyat fakültesi öğrencilerinin dinin etkisi bağlamında düşünüldüğünde, bayanların cinsiyet rolleri bağlamında tartışıldığında, çok kardeşe sahip olanların sosyalleşme bağlamında ele alındığında ve küçük yerleşim birimlerinde büyümüş olmanın toplumsal destek bağlamında incelendiğinde daha özgeci olmalarının beklenir bulgular olduğu ileri sürülmüştür. Son olarak araştırmada, elde edilen sonuçlar ışığında çeşitli öneriler getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Değer, Olumlu Sosyal Davranış, Özgecilik, TA Ego Durumları, Yaşam Doyumu. ABSTRACT Altruism is defined as people’s caring eachother, being sensitive to their sadness, pains happines- namely their lives- and their acting all these with no thought of personal gain but for love. There are some certain psychological, sociological, economical factors which affect individuals’ altruistic behaviour positively or negatively. This thesis documents altruistic behaviours of university students within the context of their state of Transactional Ego Analysis and life satisfactions. Besides, whether altruistic behaviours of students have changed or not according to various demografical features (faculty, gender, age, number of siblings, birth order, parents' educational backgrounds, attitude of parents about child raise and places they spend their lives most) has been the subgoals of this study. Altruistic Behaviour Scale has been developed in accordance with these goals and Personal Information Form, TA Ego State Scale and Life Satisfaction Scale were applied to students who form the sample. Datum were collected from 299 female and 237 male students, total 536, randomly included to the study, still proceeding their academic lives, at the different faculties of Marmara University- Faculties of Education (Ataturk Education Faculty and Tecnical Education Faculty, Theology Faculty, Faculty of Engineering and Faculty of Medical Sciences (Medicine Faculty, Dental Faculty, Pharmacy Faculty, Nursing Care). When datum collected are analyzed; Total altruistic behaviours of students and voluntariness of students, financial aid, physical help, help in education life and the help resulted from intimitate have caused a positive effect and suggestive predictor on TA Protective Parent Ego State; Life satisfaction points of students have a positive effect and suggestive predictor on total altruistic behaviours of students and on financial aid, physical help, help in education life and the help resulted from intimitate of students; Protective Parent Ego State has positively predicted total atruistic behaviours of students and all sub-dimentional behaviours together with life satisfaction; Students of Faculty of Theology have the most suggestive total altruistic and all sub-dimentional behaviours; Female students have the most suggestive total altruistic and all sub-dimentional behaviours (financial aid and physical help are not included); Total altruistic and all sub-dimentional behaviours have not altered; Students who have got 5 siblings or more have the most suggestive total altruistic and all sub-dimentional behaviours; Students who are children in the middle have the most suggestive total altruistic behaviours and the sub-dimentional behaviour of physical help and help old/sick people; Students whose mothers are illeterate or elementary school graduate have the most suggestive total altruistic and sub-dimentional behaviours on traumatic situations, and students whose mothers are illeterate and elementary school graduate have the most suggestive help old/sick people behaviour and the sub-dimentional behaviours on physical help successively; Students whose fathers are literate have the most suggestive behavior of help within the period of study; The altruistic behaviours and sub-dimentional behaviours have not altered; Students who spend most of their lives in the country have only the physical help behaviour at the most suggestive level. Findings collected have been analyzed within the context of literature and other researches related to the study; and consistent findings and some inconsistent findings have been reached. Protective Parent Ego state has been found the source of the figures and that the individuals with these dominant ego states perform the behaviours as being cooperative more, and as life satisfaction rises, individuals’ being cooperative rises with it, is supported with the researches. Student of Faculty of Theology when religion, women’s sex roles, one’s having sibling a lot, being sociable and the ones’, having grown up in towns, social support are taken into consideration have been suggested to be found to be more altruist. In this thesis, some suggestions have been put forward to as a result of findings. Key Words: Value, Prosocial Behavior, Altruism, TA Ego States, Life Satisfaction.