Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum:
Tezin Onay Tarihi: 2002
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: FATMA SELEN ŞATIR
Danışman: Ayşe Alev Torun
Özet:Günümüzde iş ve aile rollerinin sorumluluklarını ve beklentilerini eş zamanlı yerine getirmek durumunda olan çalışan sayısı gittikçe artmaktadır. Ancak, zamanın kısıtlı bir kaynak olmasının yanı sıra kişilerin psikolojik ve fiziksel enerjilerinin de sınırlı olması, her iki rolde de kendilerini gerektiği ve istedikleri kadar ortaya koymalarını engellemektedir. Dolayısıyla kişiler bir rolün diğer rolün beklentilerini gerçekleştirmeyi engellemesi veya zorlaştırması olarak tanımlanan iş ve aile rollerinin birbiriyle çatışması (iş-aile çatışması) durumuyla karşı karşıya kalmaktadırlar. Zaman-temelli ve gerginlik-temelli çatışmayı ölçen ifadelerin kullanıldığı bu çalışmanın ana amacı iş-aile çatışması üzerine derinlemesine bir araştırma yapmaktır. Bu amaçla, hem iş rolünün gereklerinin ve sorumluluklarının aile hayatıyla çatışması anlamına gelen işþaile çatışması hem de ailedeki rollerin gereklerinin ve sorumluluklarının iş hayatıyla çatışması anlamına gelen aileþiş çatışması üzerinde durulmuştur. Ayrıca, iş-aile çatışmasının başlıca nedenleri arasında yer alan ve kişinin rolüyle özdeşleşme derecesi veya kişinin benlik algısında rolünün tuttuğu yerin önemi olarak tanımlanan işe adanmışlık ve aileye düşkünlük kavramları ele alınmıştır. Burada amaç, işe adanmışlık ile işþaile çatışması, aileye düşkünlük ile aileþiş çatışması ilişkisini incelemek olmuştur. Özel sektörde çalışan 115 kişinin katılımıyla yürütülen bu çalışmada, işþaile çatışmasının aileþiş çatışmasına kıyasla daha yüksek seviyelerde yaşandığı bulunmuştur. Ayrıca, işþaile çatışması ve aileþiş çatışması arasında tespit edilen pozitif korelasyon, işþaile (aileþiş) çatışmasının yüksek seviyelerde yaşanması ile eş zamanlı olarak aileþiş (işþaile) çatışmasının da yüksek seviyelerde yaşanacağı varsayımının desteklendiğini göstermektedir. Araştırmanın bir diğer önemli bulgusu, işe adanmışlığın zaman-temelli işþaile çatışması ile ilişkili olduğu ve bu ilişkinin ters yönde olduğudur. Demografik değişkenlerle yapılan analiz sonuçlarına göre ise, zaman-temelli işþaile çatışmasının kişinin toplam çalışma süresi, şu an çalışmakta olduğu şirketteki çalışma süresi, yöneticilik pozisyonu, medeni durumu, ve en küçük çocuğunun yaşı değişkenleri itibariyle farklılık gösterdiği; aileþiş çatışmasının "aile hayatının işi engellemesi", "iş performansından endişe duyma", ve "işinden ödün verme" olarak adlandırılan üç boyutunun ise kişinin çocuk sahibi olması değişkeni itibariyle farklılık gösterdikleri bulunmuştur. In today's world, increasing numbers of employees are obliged to fulfill responsibilities and expectations of work and family roles simultaneously. However, possessing limited sources of time, and physical and psychological energy, individuals can not manifest themselves as much as they like and they should in each of these roles, and experience work-family conflict as a consequence. Making use of items measuring time-based and strain-based forms of conflict, the major aim of the present study is to examine work-family conflict thoroughly: The study primarily investigates the extent to which work demands and responsibilities interfere with family life (work-to-family conflict) and the extent to which family demands and responsibilities interfere with work life (family-to-work conflict). Furthermore, the present study works with two of the major predictors of work-family conflict, namely job involvement and family involvement conceptualized as the psychological importance or centrality of the roles to one's self-concept. Of particular interest are the relationship of job involvement with work-to-family conflict and the relationship of family involvement with family-to-work conflict. Carried out with the participation of 115 employees working in the private sector, the present study revealed that work-to-family conflict was experienced more severely than family-to-work conflict. Moreover, the positive correlation found between work-to-family conflict and family-to-work conflict supports the assumption that an increase in the level of work-to-family conflict is likely to be accompanied by an increase in the level of family-to-work conflict or vice versa. Job involvement being negatively related to time-based work-to-family conflict is also a significant finding of the present study. Concerning the results of the analyses conducted with the demographic variables, time-based work-to-family conflict was found to vary according to total tenure, present tenure, managerial position, marital status, and age of youngest child whereas the three factors of family-to-work conflict, namely, "family as an obstacle to work", "performance-related worries", and "compromising the job" were found to vary according to presence of children.