Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Maliye Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HAKAN KARALDI
Danışman: AHMET BUMİN DOĞRUSÖZ
Özet:Devletler ya uyrukluk ilkesi ya da kendi siyasi sınırları içinde yerleşmiş bulunanları yani ikametgâh ilkesi gereğince tek taraflı ve bir hukuk kuralı ile vergilemek istemektedir. Buradaki itici güç devletin ülkesel egemenliğinin korunmak istenmesidir. Tüm (modern) ulus devletler bu amaçla hareket etmektedir. İkinci dünya savaşından sonra hızlı ekonomik, teknolojik ve ticari dönüşümler sonucunda sermaye, teknoloji ve kısmen de emeğin uluslararasılaşması söz konusu olmuştur. Tüm bunlar siyasi/ulusal sınırların aşınması demektir ve egemenlik ilkesi bağlamında çatışmalara yol açmıştır. Bu yüzden yeni bir mesele, uluslararası çifte vergilendirme sorunu ortaya çıkmıştır. Bu sorun ya tek taraflı çözüm yolları ile (istisna ya da mahsup sistemi) ya da iki veya çok taraflı müzakereler sonucunda imzalanan vergi anlaşmaları yolu ile öncelikle bu tür bir vergilemenin engellenmesi sonrasında ise ortadan kaldırılması yönünde faaliyetlere girişilmiştir. Ulus devletlere müzakerelerde hem süreyi kısaltacak hem de karşılaşılacak sorunları asgari düzeye indirecek model vergi anlaşmaları geliştirilmiştir. Bunlar OECD tarafından geliştirilen model ile UN tarafından geliştirilen modeldir. Ülkeler kendi ekonomik, siyasi ve kültürel yapılarına uygun rol model anlaşmalara yönelse de, karşı tarafın farklı gelişmişlik düzeyi nedeniyle çoğu zaman model anlaşmalardan sapmalar olduğu gözlemlenmiştir. OECD modelinin gelişmiş ülkelere, UN modelinin ise bazı alanlarda gelişmekte olan ülkeler lehine düzenlemeleri içermesi nedeniyle, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında imzalanan anlaşmalara daha uygun olduğu yönünde kanaat hâkimdir. Vergi anlaşmaları ile çifte vergilemenin önüne geçmek isteyen ülkeler, OECD ya da UN anlaşma modeli ile buna karşı koymaya çalışsalar da, çeşitli (anlaşmaların her iki ülkede de iç hukuka etkisinin farklı olması, yürürlüğe girmesi ve onaylanması prosedürünün farklılığı, vergi kanunlarında sonradan yapılan değişiklikler, bilgi değişiminin yeterince olmaması gibi) nedenlerle uluslararası çifte vergilendirme tamamen ortadan kaldırılamamakta ancak asgari düzeyde kalması için yoğun çaba sarf etmektedirler. Anahtar Kelimeler: Uluslararası Çifte Vergilendirme, İstisna Yöntemi, Mahsup Yöntemi, Vergi Anlaşmaları, OECD Anlaşma Modeli, UN Anlaşma Modeli. ABSTRACT States make taxation unilaterally and with a rule of law based on either the principle of nationality/citizenship or the residence principle (taxing people living within their political territories). The driving force of this case is territorial jurisdiction. All (modern) nation states act for this purpose. After The Second World War, there has been rapid economic, technological, commercial transformations and also internationalization of capital, technology and partly labor. All these cases represents erosion of political/national boundaries and caused the disputes related to the principle of sovereignty. So a new issue, the problem of international double taxation, has arisen. This problem is tried to be prevented and then removed by either unilateral solutions (such as exemption or deduction method) or bilateral/multilateral tax treaties. Model Tax Conventions are developed for the nation states to both shorten time and minimize potential problems. These models are OECD Model Tax Convention and UN Model Tax Convention. Although states have treaties which comply with their economic, political and cultural structures, as their counterparts have different development levels; deviations from treaties are often observed. OECD Model is appropriate for developed countries, UN Model is appropriate for both developed and developing countries as it includes some provisions in favor of the developing countries. To avoid double taxation with tax treaties, states use OECD or UN model tax conventions. But because of various reasons ( different effects of treaties on the domestic law for both countries, different procedures for enforcement and approval, subsequent changes in tax laws, inadequate information exchange) international double taxation cannot be removed entirely, it is kept at minimal levels. Keywords: International double taxation, exemption method, deduction method, tax treaties, OECD Model Tax Convention, UN Model Tax Convention.