Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YÜKSEL BÜLBÜL
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Ali Yılmaz
Eş Danışman: Hülya Kayalı
Özet:
Bu araştırmada, proje tabanlı öğrenme yönteminin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevresel vatandaşlık düzeylerine etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik proje tabanlı öğrenme yönteminin etkisi incelenmiştir. Ayrıca deney grubu öğretmen adaylarının çevre, çevre eğitimi ve çevresel vatandaşlık kavramlarına yükledikleri anlamlar, uygulanan proje tabanlı öğrenme yöntemi, öğrenim süreci ve bu süreç içerisinde kullanılan öğrenim etkinliklerine yönelik görüşleri belirlenmiştir. Araştırmada nicel ve nitel araştırma yaklaşımlarının sırayla uygulandığı açımlayıcı sıralı karma desen kullanılmıştır. Araştırma 2014-2015 eğitim-öğretim yılı bahar yarıyılında, Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalı 2. sınıfında öğrenim gören 72 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Çevre sorunları dersini seçmeli ders olarak alan öğretmen adaylarından oluşturulan iki sınıftan biri deney grubu (N=36), diğer sınıf ise kontrol grubu (N=36) olarak belirlenmiştir. 12 hafta boyunca öğrenme-öğretme süreci deney grubunda proje tabanlı öğrenme yöntemi ile, kontrol grubunda ise geleneksel öğrenme yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Nicel verilerin toplanması için tüm öğretmen adaylarına Güven (2011) tarafından geliştirilen "Çevre Sorunlarına Yönelik Başarı Testi", "Çevre Tutum Ölçeği" ve "Çevre Davranış Ölçeği" araştırmanın başında ve sonunda uygulanmıştır. Nitel veriler ise deney grubunda yer alan 14 öğretmen adayıyla yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler ile bu çalışmada yer almayan, deney grubundaki diğer 22 öğretmen adayının özdeğerlendirme formları ile sağlanmıştır. Nicel veriler SPSS 22 istatistik analiz programıyla, nitel veriler ise NVİVO 10 nitel analiz programıyla analiz edilmiştir. Nicel verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistik teknikleri, ilişkili ve ilişkisiz örneklemler t-testleri, karışık ölçümler için iki faktörlü ANOVA testi, Bonferroni testi; nitel verilerin analizinde ise içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, deney ve kontrol gruplarının çevresel bilgi, tutum ve davranış öntest puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılığın olmadığını göstermiştir. Çalışma sonunda ise deney grubu öğretmen adaylarının tüm test ve ölçeklerden alınan sontest puan ortalamalarının, kontrol grubu öğretmen adaylarının puan ortalamalarına göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca deney grubunun kalıcılık testi puan ortalamasının kontrol grubundan istatiksel açıdan anlamlı şekilde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın nitel boyutuna yönelik öğretmen adaylarının görüşlerinden ortaya çıkan sonuçlarına göre öğretmen adayları; • Çevre ile ilgili temel kavramların doğru tanımlanmasında kavram yanılgıları yaşamadıklarını, çevre tahribatının en büyük nedeni olarak insanoğlunu işaret ederek sürdürülebilirlik açısından çevrenin korunması gerektiğini belirtmişlerdir. • Çevre eğitiminin çevrenin korunmasındaki rolünü bilgilendirme, bilinçli, duyarlı ve sorumlu kılma olarak sıralamışlardır. • Aile ve okul kurumlarına çevre eğitiminde eşit öncül sorumluluk yüklemekte, ardından kişinin kendisini sorumlu görmektedirler. Bu süreçte en az sorumluluk düşen kaynak ise arkadaşlar olarak ifade edilmiştir. • Çevresel vatandaşı; çevre sorunlarının çözümünde aktif mücadele içerisinde olan, çevre bilincine sahip ve bu doğrultuda çevresindekileri de bilinçlendiren, çevre eğitimi alan ve çevre eğitimi sağlayan, çevreyi koruyan ve çevreye duyarlı kişi olarak algılamaktadırlar. • Çevre eğitiminde proje tabanlı öğrenme yöntemi kullanımının anlamlı ve yaparak yaşayarak öğrenme sağlama, öğrenimi zevkli hale getirme, üst düzey düşünme becerisi sağlama, işbirlikli sınıf ortamı yaratma, iletişim becerileri geliştirme, derse aktif katılım sağlama gibi avantajlarının olduğunu ancak fazla zaman ayırmak gerektiğini belirtmişlerdir. • Su ile toprak kirliliği çeşitleri ve geri dönüşüm konularının en fazla ilgilerini çeken; görüntü ve gürültü kirliliği konularının ise en az ilgilerini çeken başlıklar olduğunu ifade etmişlerdir. • Proje tabanlı öğrenme yönteminin çevre eğitiminde kullanılmasının bilgilerini arttırıp detaylandırdığını; çevreye yönelik düşüncelerini olumlu yönde geliştirip duyarlılık sağladığını; çevreye dikkat çekip, çevre koruma çabalarını teşvik edici olduğunu belirtmişlerdir. • Çevre sorunları dersinin zorunlu bir ders olması ve proje tabanlı öğrenme yönteminin kullanıldığı çevre derslerinde gezi-gözlem etkinliğinin de kullanılabileceğini önermişlerdir. • Öğretmeni proje tabanlı öğrenme yönteminin kullanıldığı çevre eğitiminde öncelikle rehber olarak gördüklerini ifade etmişlerdir. Sonuç olarak, çevre eğitimine yönelik derslerde proje tabanlı öğrenme yönteminin kullanımının sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevresel vatandaşlık düzeylerini anlamlı şekilde olumlu yönde etkilediği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, Proje tabanlı öğrenme yöntemi, Çevresel vatandaşlık, Çevre sorunları, Çevre eğitimi, Çevresel bilgi, Çevresel tutum, Çevresel davranış.