Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZLEM HATİPOĞLU
Danışman: TAYFUN AKKAYA
Özet:Bu çalışmada, Türk ressamları tarafından 1923-1940 yılları arasında üretilen 41 seçki eser, bütüncül bir bakış açısı ve sağlam bir yöntemle incelenmiştir. Prof. Dr. Tayfun Akkaya’nın geliştirdiği beş aşamalı yöntem; biçim, konu, anlam, yorum ve yargı temellidir. Tezimizde, çağdaş bilimsellik doğrultusunda geliştirilen bu yöntemle, tarihimizin köklü dönüşüm noktasında ortaya konmuş eserlerin gerçeğine ulaşılması hedeflenmiştir. Cumhuriyetin ilanından Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümüne kadar olan süreç, Türk resim sanatının sağlam temellerinin oluşumu ve gelişimi açısından çok önemli bir dönemdir. İncelediğimiz eserler, bu dönemde gerçekleştirilmiş çalışmalar olduğu için tezimizde öncelikle Türkiye Cumhuriyeti’nde Atatürk döneminin kültür ve sanat ortamı irdelenmiş, bu doğrultuda sanatın anlamını ve önemini, sanat eğitiminin gerekliliğini derinden kavramış ulu önderin Türk resim sanatının temellerinin oluşturulmasına ve geliştirilmesine yönelik özverili çabaları saptanmaya çalışılmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren devrimin hazırlık aşaması olan Ulusal Kurtuluş Savaşı ve Atatürk sanatçıların ortak teması olduğu için ele aldığımız eserlerin birçoğu, cumhuriyetin ve Atatürk’ün devrim ideolojisine koşut gerçekleştirilmiştir. Sanatçıların Atatürk’ün ilke ve inkılâplarına olan bağlılığını kanıtlayan çalışmalarda, ulus ve birliktelik kavramları ön plana çıkmıştır. Ulusal kimlik çabaları, Atatürk dönemi Türk resmini çok etkilemiş olmasına rağmen Ulusal Kurtuluş Savaşı’na katılmış ya da o dönemi yaşamış olan sanatçılar, üslup kişiliklerini etkili bir biçimde ortaya koymak ve kişisel beğenilerini yansıtmak için peyzaj, portre ve natürmort türlerinde de resimler yapmışlardır. Tezimizde eserleri yer alan sanatçıların birçoğu, 1923-1940 yılları arasında resim alanında oluşan “Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği”, “D Grubu” ve “Yeniler Grubu” adlı sanatçı topluluklarına katılmıştır. Bu dönemde ürün veren “1914 Kuşağı” sanatçıları ve hiçbir gruba dâhil olmayan ya da bağımsız çalışan sanatçılar da eserleriyle çalışmamızda yer almıştır. 1923-1940 döneminde, sanatçı gruplarını oluşturan ya da bağımsız çalışan sanatçılar, tematik bağlamda benzerlikler gösterseler de farklı üsluplar ortaya koymuşlardır. Sanatçılar, her türlü yeni biçimlendirmelere özgürlük tanınan bir ortamda, Avrupa eğitiminde tanıdıkları akımları, Türk resim ortamına getirmeye ve yerleştirmeye çalışmışlar; 1950’lerden sonra başlayacak olan bireysel üslup arayışlarına temel oluşturmuşlardır. Bu dönemde, sanat ortamına egemen olan ve 1933 yılından 1947 yılına kadar etkinliğini sürdüren “D Grubu”nun, Türk resim sanatının gelişimine sağladığı katkılar bugün hala tartışılmaktadır. Devlet kademeleri ile bürokrasiye fazla sıcak bakmadıkları bilinen grup üyelerinin; “taklit”, “etkilenme” ve “özgün yaratım” kavramlarının temelinde, Türk resim sanatı tarihi içindeki gerçek yerinin acilen ve yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir. İncelediğimiz eserlerin ışığında, sanatın sistemli ve bilinçli olarak desteklendiği ve korunduğu Atatürk döneminde, ressam gruplarına katılan ya da bağımsız çalışan sanatçıların; evlerinde, atölyelerinde ve hocalık yaptıkları okullarda ürettikleri eserlerle resim sanatının gelişmesi açısından Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne altın çağ yaşattıkları saptanmıştır. Bugün hepimize düşen sorumluluk, Atatürk’ün çağdaşlaşma yolunda yaktığı ışığın bilincine vararak, Türk sanatını; onun temellerini attığı kültür ve sanat politikalarının üzerine inşa etmek ve yükseltmektir. SUMMARY In this study, forty-one selected works, produced by Turkish artists between 1923 and 1940, were analyzed with a unifying perspective and a substantial method. The five staged method which was developed by Professor Tayfun AKKAYA, was based on form, subject, sense, comment and judgement. In our thesis, it was targeted that works, produced on fundamental turning point of our history, to reach their facts with this method produced towards contemporarily scientific. The process from the declaration of the Republic to the death of Mustafa Kemal ATATURK is a crucial period in terms of formation and development of solid foundation of Turkish art of painting. Due to the fact that the works we analyzed were conducted in that period, it was primarily studied cultural and artistic environment of Republic of Turkey in the period of ATATURK and in this direction it was studied to determine self sacrificing efforts of the great Turkish leader who deeply comprehended the meaning and the importance of art and the necessity of art education intended for creation and development of Turkish art of painting. Since the early years of republic, The National Liberation War as a preparation stage of revolution and ATATURK were common themes for the artists, most of the works we studied were parallel carried out ATATURK’s ideology of revolution. In the works which proved the artists’ loyalty to ATATURK’s principles and reforms, the concept of the nation and the unity came into prominence. Although national identity effort had a huge impact on Turkish art of the period of ATATURK, the artists who had taken a part in The National Liberation War or lived that era, painted landscape, portraiture and still life to reveal their personal tastes effectively and reflect their personal admiration. Many of the artists in our thesis were attended to the artist communities created in the art area like “Association of Independent Painters and Sculptors”, “D Group” and “The Group of New Painters” between the years 1923 to 1940. Also, “1914 Generation” artists who yielded in that period and artists not included in any group or artists working independently took part in our study. In the period 1923-1940, by groups of artists or artists who worked independently, even revealed resemblances between thematic contexts, they had different styles. Artists tried to bring and place the new trends they recognized during European education that provides freedom for any new format to Turkish art media and provided a basis for individual style which would start after 50s’. In this period, the contribution to the development of Turkish art of "D Group" which dominated the art environment and kept on its activity from 1933 to 1947 is still debated today. The group members, who were known to be aloof to the government levels and bureaucracy, mostly employed the concepts of “copy”, “affection” and “unique creation”. The actual place of these artists in Turkish painting art history must be reevaluated immediately. In the light of the works we have studied, it is established that in the period of the ATATURK, when the art systematically and deliberately supported and protected, artists participating in a group or operating independently, producing works in their homes, studios and school which they gave lectures and they provide the golden age to Republic of Turkey. The responsibility for all of us today, by comprehending the light that ATATURK lit for the way to modernization, build and increase the Turkish art on the policy of culture and art that he has laid a solid foundation.