Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: Melda Keçeci
Danışman: TÜLAY TURGUT
Özet:YÖNETİCİ VE İŞ ARKADAŞI NEZAKETSİZLİĞİNİN BİLGİ PAYLAŞMA İSTEĞİ VE TATMİNE ETKİSİNDE İNTİKAM ALMA İSTEĞİ VE VİCDANLILIĞIN ROLÜ Türk Dil Kurumu tarafından “ince ve nazik olmama durumu, kabalık” olarak tanımlanan “nezaketsizlik” kavramı, kişisel ilişkilerde karşı tarafın hislerine önem vermeyerek duyarsız ve saygısız davranmak olarak tanımlanabilir. İşyerlerinde karşılaşılan nezaketsiz davranışlar, karşı tarafa zarar vermeyi amaçlamasa da işyeri normlarına ve huzurlu bir çalışma ortamının yaratılmasına zarar vermektedir. İşyerinde nezaketsizlik kavramına, uluslararası örgütsel yazında son yıllarda sıklıkla değinilse de Türkiye’de az sayıda araştırmacı bu konuya odaklanmıştır. Buna ek olarak, işyeri nezaketsizliğinin ölçümünde kullanılan ölçekler yabancı kültürlere ait olduğundan, Türk kültüründe yaşamakta ve çalışmakta olan kişiler için aynı şeyleri ifade etmeyebilir ve doğru ölçümü sağlamayabilir. Bu nedenle bu araştırmanın temel amacı, Türk kültürüne ait bir nezaketsizlik ölçeği geliştirmektir. İşyerinde nezaketsizlik büyük oranda iş arkadaşlarından veya yöneticilerden geldiği için, iş arkadaşı ve yönetici nezaketsizliği olarak iki farklı ölçek geliştirilmiştir. Ender de olsa astların üstlere karşı kaba davranışları gözlemlense de bu farklı bir çalışmanın konusu olarak değerlendirilmek üzere bu araştırmaya dahil edilmemiştir. Araştırma modelinde, işyeri nezaketsizliğinin iş, iş arkadaşı, yönetici ve yaşam tatmini ile bilgi paylaşma isteğine etkisi incelenmiştir. İşyeri nezaketsizliği ve bilgi paylaşma isteği ilişkisinde, intikam alma isteği ara değişken, 5 Faktör Kişilik Ölçeği’nde yer alan vicdanlılık boyutu da şartlı değişken olarak ele alınmıştır. Nezaketsiz davranışlarla karşılaşan bir kişinin iş, iş arkadaşı, yönetici ve yaşam tatmini düşecektir. Buna ek olarak, hem resmi hem de gayriresmi bilgi paylaşma isteği azalacaktır. Sebepsiz yere karşılaştığı kaba davranışların intikamını bilgilerini kendine saklayarak almayı ve böylece adaleti yeniden sağlamayı isteyecektir. Ancak bu kiş çok vicdanlı ise, işlerin tamamlanabilmesi için karşılaştığı tüm olumsuzluklara rağmen, ihtiyaç duyulduğunda bilgi paylaşımında bulunarak çevresine yardımcı olacaktır. Örneklem grubunu, perakende sektöründe faaliyet gösteren, genel müdürlüğünde en az 300 beyaz yaka çalışanı olan şirketler oluşturmaktadır. Bu şirketlerde çalışan en az üniversite mezunu, beyaz yaka kişiler olarak belirlenmiş, iş arkadaşı nezaketsizliği çalışması için 200, yönetici nezaketsizliği çalışması için 196 kişilik veri profesyonel bir araştırma şirketi tarafından, telefon aracılığı ile, eğitimli ve deneyimli araştırmacılarca toplanmıştır. Araştırma sonuçlarında, hem iş arkadaşı nezaketsizliğinin hem de yönetici nezaketsizliğinin iş, iş arkadaşı, yönetici, yaşam tatmini ve bilgi paylaşma isteği ile anlamlı ve negatif ilişkisi olduğu ortaya konmuştur. Ancak intikam alma isteğinin ara değişken, vicdanlılığın ise şartlı değişken rolü gözlemlenememiştir. Bu sonuçların sebepleri, sonuç kısmında ayrıntılarıyla tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: nezaketsizlik, iş tatmini, yöneticiden tatmin, iş arkadaşlarından tatmin, bilgi paylaşımı, intikam alma isteği, vicdanlılık ABSTRACT THE ROLE OF SUPERVISOR AND COWORKER INCIVILITY ON INTENTION TO SHARE KNOWLEDGE AND SATISFACTION: THE MODERATING EFFECT OF CONSCIENTIOUSNESS AND THE MEDIATING EFFECT OF DESIRE FOR REVENGE Turkish Language Association defines incivility as being rude and unkind, which means ignoring others’ feelings, being disrespectful and unkind. Although workplace incivility does not intend to harm others, it harms workplace norms and puts a peaceful workplace environment into danger. Workplace incivility has been a popular research subject in the international organizational literature. However, it is a less researched topic in Turkey. In addition to this, since the incivility scales were developed in different cultures, the items may not mean the same things for employees working and living in Turkey, and as a result, the measurement may not be completely true. For this reason, the main purpose of this study is to develop a Turkish incivility scale. Coworker Incivility Scale and Supervisor Incivility Scale were developed seperately because workplace incivility has two different sources, coworkers and supervisor. Subordinate incivility is not experienced very often; accordingly it is not included in this study and is left for another one. In the research model, the contributions of workplace incivility on work, coworker, supervisor and life satisfaction, and on intention to share knowledge were investigated. The mediationg role of desire for revenge and the moderating role of conscientiousness in the relationship between workplace incivility and intention to share knowledge were also explored. When an employee is faced with uncivil behaviors, his/her work, coworker, supervisor and life satisfaction would decrease. In addition to this, his/her intention to share both explicit and implicit knowledge would decrease as well. S/he would like to take revenge of the uncivil behaviors that s/he did not deserve and would preserve justice by withholding information. However, if this employee were high on conscientiousness, s/he would still help others by sharing information in order to keep the job done. The sample group is composed of 200 participants for the coworker incivility study and 196 participants for supervisor incivility study. The sampling is defined as male and female white-collar employees working in retail companies that have at least 300 white-collar employees in their headquarters and at least university graduates. Trained and experienced research assistants working for a professional reseach company collected the data via telephone. The research results show that, both coworker incivility and supervisor incivility has significant and negative relationship with work, coworker, supervisor, life satisfaction, and intention to share knowledge. However, the mediationg role of desire for revenge and the moderating role of conscientiousness in the relationship between workplace incivility and intention to share knowledge were not supported. The possible reasons for this result were discussed in the discussion part in detail. Anahtar Kelimeler: incivility, job satisfaction, supervisor satisfaction, coworker satisfaction, knowledge sharing, intention to take revenge, conscientiousness