Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MAŞALLAH ÖZER
Danışman: Oktay Sarı
Özet:
Otizmde erken tanı ve erken müdahale oldukça önemli bir yere sahiptir. Otizmli bir bireye sahip olmak ailenin tüm yaşamını etkileyen bir durumdur. Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile erken çocukluk özel eğitimi gelişme göstererek okul öncesi eğitimi zorunlu kılmış, anne-babalara eğitime katılma hakkını vermiş, bireyselleşmiş eğitim planlarının hazırlanmasını sağlamış ve yapılan eğitim hizmetleriyle ilgili ailenin bilgilendirilmesine olanak vermiştir. Ailenin eğitime ve diğer hizmetlere dahil edilmesi eğitimin etkililiğini arttırmakta ve çocuğun gelişimini hızlandırmaktadır. Günümüzde özel gereksinimli bireylere hizmet veren kurumlardan biri olan özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin sayısı giderek artmaktadır. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin sayısı bu denli artış gösterirken bu merkezlere devam eden çoçuğu otizm tanısı almış annelerinin deneyimleriyle ilgili araştırmalara az sayıda rastlanmaktadır. Bu önem ve durumlardan yola çıkılarak araştırmada amaç, 2-6 yaş arasında otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuğu olan annelerin özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde sunulan hizmetlere ilişkin deneyimlerini açığa çıkarmaktır. Araştırma, konuyla ilgili annelerin; a) rehabilitasyon merkezlerinin işleyişine b) eğitimci ve yardımcı personele c) çocuklarına uygulanan eğitim programlarına d) aile eğitimi ve aile danışma hizmetine ilişkin deneyimlerini ortaya koymayı hedeflemektedir. Araştırmanın evrenini, İstanbul İli Merkezindeki özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine devam eden 2-6 yaş arasında otizm spektrum bozukluğu tanılı çocukların anneleri oluşturmaktadır. Araştırmanın katılımcıları, ölçüt örnekleme kullanarak belirlenmiş ve belirlenen ölçütlere uygun 12 katılımcı ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan fenomonolojik desene göre desenlenmiştir. Çalışma için hedeflenen verilere ulaşmak için bireysel görüşmeler yapılmış ve bireysel görüşmeler yapılırken yarı yapılandırılmış görüşme veri toplama aracı kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme, konuyla ilgili önceden hazırlanan sorular üzerinden annelerle bireysel görüşmeler yapılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda toplanan veriler betimsel analiz stratejisi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, anneler tanı ve değerlendirme sürecinde problemler yaşamakta ve bu problemler erken müdahale sürecinin gecikmesine neden olmaktadır. Annelerin rapor alma sürecinde zorluklar yaşadığı ve bu zorlukların erken müdahaleye başlamasını geciktirdiği açığa çıkmıştır. Devam ettikleri rehabilitasyon merkezlerinde erken müdahaleye ilişkin bilgilendirmelerin yetersiz olduğu ve annelerin erken müdahale, çocuğuna uygulanan eğitim, aile eğitimi ve haklarına ilişkin bilgilendirmeye ihtiyaç duydukları tespit edilmiştir. Devamında işleyişle ilgili yetersizlik yaşadıkları ve sonucunda kurum değiştirdikleri görülmüştür. Annelerin büyük çoğunluğu rehabilitasyon merkezi değişikliği yaşamıştır. Yaşanan eğitimci değişikliklerinin çocuklar üzerinde olumsuz etkisi olmuştur. Bu çalışmanın sonucuyla yönetmeliklerin hazırlanmasına, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin eğitim programlarını planlamasına, kurum sahipleri, koordinatör ve personelden beklentilerin belirlenmesine katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine devam eden farklı yetersizlik grubundan olan bireylerin anneleriyle araştırmanın bulgularına ilişkin çalışma yapılması önerilebilir. Anahtar Sözcükler: Özel Eğitim, Rehabilitasyon Merkezi, Otizm, Aileler, Erken Müdahale