Müziğin çocuklarda ve yetişkinlerde uyandırdığı duygu durumlarının belirlenmesi ve ilköğretim müzik dersi müziksel yaratıcılık alanında kullanılması

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BÜLENT KÜÇÜK

Danışman: Levent Deniz

Özet:

MÜZ
G
N ÇOCUKLARDA VE YET
SK
NLERDE UYANDIRDIGI DUYGU DURUMLARININ BEL
RLENMES
VE
LKÖGRET
M MÜZ
K DERS
MÜZ
KSEL YARATICILIK ALANINDA KULLANILMASI Bu çalısma, müzigin çocuklarda ve yetiskinlerde uyandırdıgı duygu durumlarının belirlenmesi, bu duygu durumlarına yönelik benzerliklerin sorgulanması ve ilkögretim müzik dersi müziksel yaratıcılık alanına yönelik bir uygulama yapma düsüncesi ile gerçeklestirilmistir. Bu arastırmanın genel amacını; dinletilen müzikler aracılıgıyla çocuklarda ve yetiskinlerde uyandırılan duygu durumlarının benzerliginin sorgulanması ve çocuklarda uyandırılan bu duygu durumlarının müzik dersinde yaratıcılık alanında kullanılması olusturmaktadır. Bu arastırmada nicel ve nitel yöntem kullanılmıstır. Arastırmanın nicel verilerini sınamak amacıyla tarama modellerinde genel tarama modeli kullanılmıstır. Nitel verilerinin çözümlemesi için içerik analizi kullanılmıstır. Arastırmanın örneklemini, Marmara Üniversitesi Atatürk Egitim Fakültesi Psikolojik Danısmanlık ve Rehberlik Bölümü 4.sınıf ögrencileri (n=31), Türkçe Ögretmenligi Bölümü 4.sınıf ögrencileri (n=42), Matematik Ögretmenligi Bölümü 4.sınıf ögrencileri (n=50), Müzik Ögretmenligi Bölümü 4.sınıf ögrencileri (n=30) ve TED
stanbul Koleji 5. sınıf ögrencileri (n=42) olusturmustur. Arastırmanın birinci uygulama asamasında, çocuk ve yetiskinlerin dinledikleri müziklere iliskin duygu durumlarını belirlemek amacıyla uzman görüslerine dayanılarak bir müzik albümü hazırlanmıstır. Albümde yer alan müzikler, yetiskinlere ve çocuklara dinletilerek uyandırdıgı duygu durumlarının benzerligi sınanmıstır.
kinci asamada ise, mutluluk duygu durumuna ait bir parça seçilerek, müzikal yaratıcılık alanında kullanılmasına yönelik örnek bir ders yapılmıstır. Bu ders kapsamında çocukların dinledikleri müzikten edindikleri izlenimleri resim çizme aracılıgıyla ifade etmeleri istenmistir. Arastırmada, yetiskin ve çocukların dinledikleri müziklere yönelik duygu durumlarını belirlemek amacıyla arastırmacı tarafından hazırlanan bir isaret listesi kullanılmıstır. Bu listede ayrıca, cinsiyet, bölüm gibi kisisel bilgiler de toplanmıstır. Çocukların uygulama yapılan derse yönelik düsüncelerini belirlemek amacıyla arastırmacı tarafından gelistirilen anket kullanılmıstır. Bu ders kapsamında çocukların çizdikleri resimler de, içerik çözümlemeleri yapılmak üzere birer veri kaynagı olarak kullanılmıstır. Arastırmada elde edilen sonuçlar söyle lenebilir: 1. Dinletilen eserler sınırlı sayıda ögrenci ve yetiskinde farklı duygu durumları yansıtsa da, sonuçlar genel olarak degerlendirildiginde, gerek yetiskinlerle çocuklar arasında, gerekse farklı yetiskin grupları arasında ortak duygu durumlarının ortaya çıktıgı gözlemlenmistir. Bununla birlikte, tüm eserler incelendiginde E.Elgar’ın “Enigma: Andante”, A.Webern’in “Orkestra
çin 5 Parça: III Sehr Bewegte Viertel”, J.Brahms’ın “10 Numaralı Macar Dansı”, A.Webern’in “Orkestra
çin 5 Parça: II Lebhaft Und Zart Beweg” adlı eserlerinin çocuklar ve yetiskinler üzerinde ortak duygu durumlarını görece olarak daha yüksek oranla uyandırdıgı saptanmıstır. 2. Mutluluk duygu durumuna yönelik bir eserin arastırmacı tarafından seçilip, müzik dersi yaratıcılık alanında farklı bir ögrenci grubuna uygulanması sonucunda, arastırmanın bir önceki amacını destekler nitelikte benzer duygu durumlarında yogunlasıldıgı belirlenmistir. Bununla birlikte, sınırlı sayıda da olsa farklı duygu durumu ifade eden ögrenciler saptanmıstır. Bu durumun olusturdugu çesitlilikten yararlanılarak yapılan çözümlemede, ögrencilerin, dinledikleri müzikteki duygu durumlarını farklı sekilde ifade eden arkadaslarını anladıkları ve yapılan bu etkinligi yararlı buldukları sonucuna varılmıstır. 3. Çocukların uygulanan derse yönelik düsüncelerinin olumlu oldugu, ders sırasında yapılan bu etkinligi keyifli buldukları, etkinlik sırasında yaratıcılıklarının farkına vardıkları ve yaratıcılıklarını kullanabildikleri belirlenmistir. Çocuklar, etkinlik sırasında müzikle duyguları arasında bir bag kurabildikleri yönünde fikir beyan etmisler, ayrıca etkinligin müzik ve insan duygusu arasındaki iliskiyi anlamalarında yardımcı oldugunu belirtmislerdir. Etkinlik, çocukların çogunlugu tarafından, kendilerini ifade etme becerisini gelistirmeye sagladıgı katkı bakımından yararlı bulunmustur. Çocuklar etkinligin, arkadaslarının hissettigi duyguları anlamalarına katkıda bulundugunu belirtmislerdir. Ayrıca bu etkinligin yaratıcılıklarının gelismesine katkı sagladıgı yönünde fikir beyan etmislerdir. Anahtar Kelimeler: Müzik egitimi, müzikal yaratıcılık, müzikal algı, duygu durumları, ilkögretim müzik dersi programı. ABSTRACT DETERMINING THE EMOTIONAL STATES EVOKED IN CHILDREN AND ADULTS BY MUSIC AND USING THESE STATES IN THE FIELD OF MUSICAL CREATIVITY IN PRIMARY SCHOOL MUSIC LESSONS This study has been carried out to determine the emotional states evoked in children and adults by music and to search for the similarities concerning these emotional states and to practice in line with musical creativity in primary school music lessons. The general aim of this study is to elaborate on the similarities of emotional responses in children and adults aroused by the music pieces they listen to and to use these responses in the sense of creativity in music lessons. In this study quantitative and qualitative method has been used. In order to test the quantitative data of the study, a general scanning model has been applied in the scanning models. A content analysis method has been used for the analysis of the quantitative data. The sampling of this study has been created by the 4th year students (n=31) of the Psychological Counseling and Guidance Department, and the 4th year students (n=42) of Turkish Teaching Department and the 4th year students (n=50) of the Mathematics Teaching Department, and the 4th year students (n=30) of the Music Teaching Department Atatürk Education faculty of Marmara University, and the 5th year students of TED Istanbul College. During the first application stage of the study, a music album was prepared with a view to determine the emotional responses of the children and the adults concerning the music they listened, based on the expert opinions. Adults and children listened to the music pieces included in the album and the similarities of the emotional responses were examined. In the second stage, a sample lesson was performed aiming at using a selected musical piece to be used for musical creativity. During this lesson, the children were asked to express themselves by drawing pictures related to the music pieces. A notation list prepared by the researcher was used for the purpose of determining the emotional responses on the pieces the adults and the children listened to. Personal information such as sex and department was also gathered on the list. A questionnaire was used, which was developed by the researcher in order to determine the thoughts of the children about the sample lesson. The pictures drawn by the children during this lesson were each used as a data resource for the purpose of content analysis. The results obtained in this study can be summarized as follows: 1. Although the music pieces listened to reflected different emotional responses of the limited number of students and adults, when assessed generally, it was observed that common emotional responses were emerged among both the adults and the children and among different adult groups. However, when we examined all pieces, we found out that “Enigma: Andante” of E.Elgar, “5 pieces for orchestra: III Sehr Bewegte Viertel” of A. Webern, No. 10 Hungarian Rhapsody” of J. Brahms, “5 pieces for orchestra: II Lebhaft Und Zart Beweg” of A.Webern aroused common emotional responses relatively at a higher rate on both the children and the adults. 2. As a conclusion of applying a piece of music selected by the researcher aiming at the emotional response to a different student group in terms of the creativity in music lessons, the research was observed to be intensified on the similar emotional responses that support the previous objective of the research. It was concluded in the analysis, which was made with the help of the diversity created in the above situation that the students understood their friends who expressed the emotional responses in a different way and they found that the activity was useful. 3. It was observed that the children’s thoughts about the applied lesson were positive, and that they found the activity carried out during the lesson was enjoyable, and that they realized their creativity during the activity and could use it. During the activity, the children expressed their opinions in terms of the relations they found between the piece of music and their emotions; in addition, they stated that the activity helped them understand the relation between music and emotions. The activity was found helpful by most of the children with regard to its contribution to their ability to express themselves. The children also said that the activity helped them to understand the emotions their friends felt. Moreover, they expressed their opinions in line with the contribution of the activity to their creativity. Key words: Music education, musical creativity, musical perception, emotional response, primary school music curriculum.