Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HADİYE YILMAZ
Danışman: SÜLEYMAN BEYOĞLU
Özet:Pontus Meselesi, Türklerin Anadolu’ya hâkim olmasından sonra, önce “Türklerin Avrupa’dan atılması” olarak ifade edilen, 19. yüzyıldan sonra ise “Osmanlı imparatorluğunun paylaşılması” şeklini alan, 800 yıllık düşüncenin uzantısı olarak, “Doğu Karadeniz’de bir Rum-Pontus Hükümeti kurulması” amacıyla, Anadolu Rumlarının kışkırtılması sonucunda ortaya çıkmıştır. Yunanlıların bağımsızlıklarını kazanmalarından sonra Megali İdea/Büyük İdeal kapsamında ele alınan mesele, Rusya ve İngiltere’nin desteğiyle tırmandırılmıştır. Yurt içinde dini kurumlar ve bazı yabancı kuruluşlar, Rumların Pontus Hükümeti hedefini destekleyerek çeşitli yardımlarda bulunmuştur. Bu kurumların başında gelen İstanbul Ortodoks Patrikhanesi ve patrikhaneye bağlı metropolitlikler, uluslar arası girişimleriyle de dikkat çekmiştir. Yabancı kuruluşlardan Merzifon Amerikan Koleji’nin ise “Pontusçuluğun merkezlerinden biri olduğu” 1921’de belgeleriyle ortaya çıkarılmıştır. I. Dünya Savaşı’nda örgütlenmeye başlayan Rum çeteler, Mütareke’den sonra faaliyetlerini artırmıştır. Silahlı Rum çeteleri, 1922 yılı sonuna değin Müslüman halka zulüm uygulayarak asayişi bozmak ve böylece İtilaf Devletleri’nin müdahalesine zemin hazırlamak amacını gütmüştür. Ankara Hükümeti’nin kuruluşuna kadar Rum çetelere karşı mücadele eden İstanbul Hükümeti yeterli tedbirleri alamamış, BMM 9 Aralık 1920’de kurduğu Merkez Ordusu ile Pontus Meselesi’nin kesin olarak sona erdirilmesine yönelik çalışmalara başlamıştır. Merkez Ordusu’nun kuruluşuyla başlayan askeri harekât neticesinde, Pontus Meselesi 1923 yılı başında nihayetlendirilmiştir. Lozan Antlaşması’yla kabul edilen Nüfus Mübadele Sözleşmesi ile Karadeniz’de bulunan Rumların Yunanistan’a gönderilmesinden sonra, Türk tarafı için Pontus Meselesi tümüyle sona ermiştir. Ancak, 1970 yılından günümüze değin uzanan süreçte birtakım faaliyetlere ev sahipliği yapan ya da destek olan Yunanistan için meselenin henüz bitmemiş olduğu görülmektedir. ABSTRACT Pontus affair was firstly arose by provocating the Anatolian Greeks to found a Greek-Pontus government in east Black Sea region with the thoughts “excluding the Turks from Europe” when Turks conquered Anatolia and “dividing and sharing of Otoman Empire” in the 19th century. The affair was associated with the “Megalo Idea” with the support of Russia and Great Britain after the Greeks have founded their own country. Christian and foreign foundations helped Greeks for founding their government. Patriarchate and metropolitans looked for international support for Pontus government. Merzifon American Collage’s being one of the centers of Pontus Idea was proven with documents in 1921. The Greek mobs started to become organized during World War I. They increased their activity after the understanding. The Greek mobs attacked Muslims to break the public order in order to help enemy states to step in. Istanbul government could not struggle with Greek forces. Ankara Government began to work on ending Pontus affair by setting an army in December 9th, 1920. The army won the wars between Greek mobs. By the population exchange agreement in Lausanne Agreement, Greek population in Black Sea region moved to Greece and Pontus affair came to an end for Turkish side. But Greek side has been home country and supporter for meetings about Pontus Affair since 1970.