Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Bihter Gürışık
Danışman: Mesut Şen
Özet:İnsan olmanın temel özelliği olarak, hem toplum içinde iletişim işlevini, hem de bireysel zihin işlemlerini yürütmeyi olası kılan, dil kullanımı bir düzenin (dilin) işleyişini öngörür. Dilde biçimbirim (morfem) olarak adlandırılan anlam yüklü en küçük birimler sürekli, çeşitli eklemleme, birleştirme ve yerleştirme ile oluşumu, üretimi gerçekleştirir. Biçimbirimler, bütünün ayrılamaz soyut kavram olarak tanımlanan sınırları belirli anlam yanı ile bunun somutlaştıran, biçim veren ses dizgeleri ile dile getirilirler. Dilin birimi olarak sözcüklerden söz edilse de, sözcükler içlerinde en az bir bağımsız biçimbirim barındıran birliklerdir. Biçim olarak, ses dizgeleri ‘kavram’ ı çeker, ‘kavram’ ses dizgelerinde anlatım bulur. Kavramlar ile gerçekleşen, kavramsallaştırma algılama ve kurgulamada temel işlemdir. Her bir kavram; ancak başka kavramlar aracılığıyla tanımlanabilir ve her kavramın sınırları başka kavramların sınırları ile çerçevelenmiştir. Evrensel kavramların yanı sıra, ayrı dillere özgü toplumsal kavramlar da vardır. Bu çalışmanın amacı, Türkçe bağımsız biçimbirimlerin kavram alanlarını betimleyen diğer kavramların dökümünü yapıp, kavramlar arası göndermeleri göstermektir. Bu yolla Türkçede kavramlar arası ilişkiler saptanmış göndermelerin bilgisayar ortamındaki dağılımları programlanma ile belirtilmiştir. Kavram yoğunluğu alan taraması yan ürün olarak çıkmıştır. Türkçe biçimbirimlerin anlam dökümünde üst terim olarak çıkan yabancı (alıntı) birimler ayrı dizin olarak sunulmuştur. Çalışmada veri tabanı olarak TDK 2005 kullanılmış, Türkçe bağımsız biçimbirimlerden madde başı olanların kavram çözümlemeleri ele alınmıştır. Anlam temelli ‘e’ sözlük çalışmasının öncüsü olarak değerlendirilebilinir. ABSTRACT Language, both as a means of communication and a human possession of mental processes is a system composed of speech sound strings carrying pieces of meaning called concepts. Perception and production in and of life is possible by and through use of ceoncepts. Abstract concepts as minimal units of meaning can be realized concrete forms and are called morphemes. Morphemes are the smallest meaningful units of language and composed of inseperable meaning (concept) and form (speech sound combination) parts. Concepts are defined by other concepts which are divided from the unity by boundries varied in different languages and shaped in phonemes in linear design, therefore they exist naturally with other concepts in various distribution. In dictionaries, as collection of words which contain free morphemes to be bases it is certain to detect concepts expressed by other related ones. The aim of the study is to analyze concepts in terms of other concepts, having listed them to computerize records to trace the references. The lists arranged show semantic fields and reflect relations between and among. The method of deconstruction is followed by reconstruction of semantic fields with open ended collection, so that using free selection various constructions can be possible subjects which are Turkish free. The study is based on TDK 2005 entries go under superordinates of loan vocabulary are listed to be given seperately. The study can be considered as an attempt of early meaning based lexicon.