Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BEYZA BAYRAK
Danışman: HALE BAYRAM
Özet:Bu çalışmanın amacı Türkiye’de sinemanın en fazla sayıda insana ulaştığı ve kitleleri büyük ölçüde etkilediği bir dönemde çekilen filmlerde, Müslüman/Türk çoğunluğun, gayrimüslim azınlığa yönelik yaygın bakış açısının irdelenmesi ve sinemadaki gayrimüslim temsilleriyle gerçeklik arasındaki ilişkisinin sorgulanmasıdır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde “öteki”, “gayrimüslim” ve “azınlık” gibi anahtar kavramlar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde tarihsel gerçekler ortaya koyulmuş, siyasal ve sosyal alanda Müslim-gayrimüslim ilişkileri değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde tarihsel süreç içerisinde gayrimüslim temsillerinin yer aldığı edebiyat ve tiyatro eserleri örnekler üzerinden incelenmiştir. Çalışmanın odak noktasını oluşturan son bölümü ise başlangıcından 1975 yılına dek geçen sürede Türk sinemasında yer alan gayrimüslim temsilleri oluşturmuştur. Kendi içinde üç kısma ayrılan bölümde gayrimüslim vatandaşların sinema sektörü içindeki yerleri, 1960 öncesi ve 1960-75 arası dönemin filmlerinde gayrimüslimlerin “nasıl” sunuldukları incelenmiştir. Çalışmanın ilk üç bölümünde elde edilen bulgular dördüncü bölümde incelenen filmlerin değerlendirilmesi için bir temel oluşturmuş, veriler tarihsel ve toplumbilimsel karşılaştırmalı yöntem kullanılarak değerlendirilmiştir. En doğru değerlendirilmelerin yapılması amacıyla en fazla sayıda filme ulaşmak amaçlanmıştır. İzlenen 76 filmde yer alan 102 gayrimüslim tip ve karakter üzerinden gerçeklik-temsil edilen gerçeklik karşılaştırılması yapılmaya çalışılmıştır. Çoğunluğu popüler eserler olan filmlerde yer alan temsiller, önem bakımından, mesleki açıdan, toplumsal hayattaki yerleri açısından ve çoğunluğu oluşturan Müslüman/Türk karakterlerle ilişkileri açısından incelenmiştir. Bununla birlikte sinemamızda hangi yönetmenlerin gayrimüslim temsillerine daha fazla yer vermeyi seçtikleri, bu temsillerin tür filmlerindeki yeri, diğer sanatlardaki gayrimüslim temsilleri ve Türk sinemasındaki gayrimüslim temsilleri arasındaki ilişki üzerinde durulan diğer konu başlıklarını oluşturmuştur. ABSTRACT The aim of this study is to investigate the common view of Muslim/Turkish majority to the non Muslim minority and to question the relationship between the reality and the representation of non Muslims in the Turkish cinema at a time when films reached and greatly affected maximum number of people. The study consists of four parts. The first part focused on the key concepts that are “other”, “non-Muslim” and “minority”. At the second part historical facts were presented and Muslim-non Muslim relations in the political and social area were evaluated. At the third part non Muslim representations in the literary and theatrical works were investigated through the samples. And the last part that is considered to be the heart of the study, searched for the non-Muslim representations in Turkish cinema from beginning until 1975. This last part is divided into three parts in itself, explored; the place of non-Muslims within Turkish cinema and the way non-Muslims were presented before 1960 and between 1960-1975. The findings of the first three parts established a basis for the assessment of the films in fourth part, data were evaluated using a historical and sociological comparative method. Reaching the largest number of films were aimed for a correct evaluation. 102 non-Muslim characters in the 76 films were aimed to be compared about reality and represented-reality through style and personality. The representations in the films were assessed in respect to importance, profession, public position and their relations with the Muslim/Turkish majority. And some other topics mentioned are as follows: which directors in Turkish cinema preferred more non-Muslim representations, the importance of these representations in Turkish films, the relation of non-Muslim representations in the other branches of art and Turkish cinema.