21. yüzyıl ney icrasının 2 farklı ekol üzerinden karşılaştırmalı teknik incelemesi (analizi)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi Ve Sanatları Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AHMET İSLAM TOZ

Danışman: Mehmet Safa Yeprem

Özet:

Farklı ney tavrında eğitim görmüş iki neyzenin icralarını incelenmesini kapsayan tez çalışması, giriş ve sonuç kısımlarından hariç olarak "bulgular ve yorumlar" ile "karşılaştırmalar ve değerlendirmeler" adlı 2 bölümden oluşmaktadır. Bu araştırmanın amacı; Neyzenlerin tavır özelliklerini oluşturan glisando ve çarpma unsurlarının hangi fark ve benzerliklerle, hangi sıklıkla kullanıldığını tespit edebilmektir. Bunun için 3 ney metodunda (Erguner, Kaya, Derya) ortak olarak yer alan 10 saz eseri seçilmiş icracılarla yapılan kayıtların notaları Finale 2014 programıyla notaya alınmıştır. Glisando ve çarpmaları hangi noktada yapıldığını belirlemek için de Cubase 10 pro adlı program kullanılmıştır. Glisandonun tarama ve kaydırma olarak kullanıldığı toplamda 5 farklı fonksiyona sahip olduğu tespit edilmiştir. Çarpmaları her iki icracının da inici harekette 2, 3, ve 4'lü, çıkıcı harekette 2, 3, 4, 5, 6, 7'li mesafedeki sesler arasında sesleri birbirinden ayırmak için kullanıldığı belirlenmiştir. Çarpmalar sustan sonra motifin ilk notasını vurgulamak için, ünison sesleri bölerek motife canlılık vermek için ve sesleri sonlandırmak için kullanıldığı belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda glisando ve çarpma unsurlarının 2 icracıda da aynı fonksiyonlarla kullanıldığı ancak bazı unsurların sayısal olarak daha fazla kullanıldığı tespit edilmiştir.