Dicle ve Fırat nehirleri üzerinde yapılan ticaret (1838-1914)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Turan Keskin

Danışman: RAHMİ DENİZ ÖZBAY

Özet:

Anahtar Kelimeler : Dicle, Fırat, Lynch Şirketi, Irak, Nehir Taşımacılığı DİCLE VE FIRAT NEHİRLERİ ÜZERİNDE YAPILAN TİCARET (1838-1914) Bu çalışmada Dicle ve Fırat nehirlerinde 1838-1914 yılları arasında yapılan ticari taşımacılık anlatılmaktadır. Britanya İmparatorluğu’nun, Hindistan ve Uzak Doğu’daki sömürgelerine en kısa yoldan ulaşma çabaları çerçevesinde önem kazanan bu suyolları 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren artan bir yoğunlukla kullanılmıştır. Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla bu amaç için önemini yitiren nehir havzaları Mezopotamya Ovasının dünya ticaretine açılmasını mümkün kılmıştır. Bu sayede Irak’ın uluslararası ticaret partnerlerinin ağırlıkları değişmiş ve Britanya tartışmasız lider haline gelmiştir. Bu süreçte, merkezi hükümetin reformlarına paralel olarak tarımsal üretim gelişmiş ve hayvansal üretim miktarı görece ağırlığını yitirmiştir. 1861’de kurulan Lynch Şirketi (The Euphrates and Tigris Steam Navigation Company) ve ona rakip olarak ortaya çıkan Osmanlı Devletine ait idareler nehirlerde buharlı gemi işletmiştir. Bu tezde iktisat tarihine konu olan ulaşım ve taşımacılık imkânlarının ekonomik ve sosyal yapılar üzerindeki karşılıklı etkileri tartışılmıştır. Suyollarının, karayoluna göre daha kolay ve maliyetli ulaşım olasılıkları içermesi bu etkileri kısa sürede görünür kılmıştır. Key Words : Dicle, Fırat, Lynch Şirketi, Irak, Nehir Taşımacılığı ABSTRACT TRADE ON TIGRIS AND EUPHRATES RIVERS (1838-1914) In this study, commercial transportation carried on Tigris and Euphrates rivers between years of 1838-1914 is described. These waterways which came into question with the frame of attempts made by British Empire to reach India and her Far-east colonies directly were used in an increasing intensity. These river basins made the Mesopotamia Plain possible to open up world trade after losing their importance as a route by the opening of Suez Canal. By this means, relative weights of international trade partners of Iraq changed and Britain gained the leader position. Parallel to the reforms put into action by central government, agricultural production has developed and animal husbandry has lost its relative weight. Lynch Company (The Euphrates and Tigris Steam Navigation Company) which founded in 1861 and Ottoman administrations as its rivals operated steamships on the rivers. In this thesis, the mutual effects of transportation and carriage possibilities on economic and social structures are discussed. The cost and time advantages of waterways compared to highways revealed these effects on short notice.