Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Duygu Miyase Şimşek
Danışman: HİKMET YAMAN
Özet:Bu çalışma, son dönem Osmanlı âlim ve mütefekkirlerinden İbnülemin Mahmut Kemal İnal’in II. Meşrutiyet devrinde telif ettiği Kemâlü’l-Kiyâse fî Keşfi’s-Siyâse adlı eserinin transkripsiyon ve incelemesini araştırır. İki bölümden oluşan araştırmanın birinci bölümünde eserin müellifinin hayatı, siyaset tecrübesi ve eserleri ile Kemâlü’l-Kiyâse fî Keşfi’s-Siyâse’nin bu eserler arasında yeri tespit edilmeye çalışılmış; eserin muhtevası ve kaynak olarak kullanılan eserler incelenmiştir. Bundan sonra da eserin meseleleri ve tahlilleri araştırılmıştır. Araştırmanın ikinci bölümünde ise müellif hattıyla mevcut olan eserin transkripsiyon çalışması yapılmıştır. ÖNSÖZ Osmanlı Devleti’nde modernleşme tecrübesi, devlete, neşriyata yeni problemler getirmiştir. İbnülemin Mahmut Kemal İnal da bu problemlerle meşgul olmuş münevverlerdendir. Kendisi mesleği icabı Bâbıâlî’de memurluk yapmıştır. Şairlere, sadrazamlara, hattatlara, musikişinaslara dair hal tercümeleriyle bilinmekle birlikte farklı türde eserlerin de müellifidir. Bu eserlerden biri de Kemâlü’l-Kiyâse fî Keşfi’s-Siyâse’dir ki hem müellifinin İbnülemin olması hem yazıldığı yılların Meşrutiyet ve II. Abdülhamit yılları olması hem de siyasete dair bir metin olması onun önemini göstermektedir. Neşredilmemiş bu eser, Çağdaş Türk Düşüncesi, İslam-Osmanlı tarih ve siyasetine dair birçok hususu ihtiva ettiği için neşredilmesinin gereği malumdur. Bu yüzden biz de çalışmamızda bu eserin çeviri-yazımını ve bazı hususlarını tartışmayı amaçladık. Bu tez, mevcudiyetini birçok emeğe borçludur. Eserden bizi haberdar eden ve çalımamızı tavsiye eden Fatih M. Şeker’e bu sebeple teşekkür ederiz. Eseri tez olarak çalışmamda emeklerini gördüğüm, sürecin problemlerine ortak olan ve malumatını esirgemeyip vaktini ayıran danışman hocam Doç. Dr. Hikmet YAMAN’a; bilgi, tecrübe ve desteğini esirgemeyerek yol gösteren hocam Prof. Dr. İlhan KUTLUER’e ve Tarih alanı hakkında sorularıma yardımcı olan Selim KARAHASANOĞLU’na müteşekkirim. Yine tezin meşakkatli vakitlerini kolaylaştıran, hocalığını esirgemeyen Emrullah Kılıç’a, yazım sürecinde okuma ve tashihlerde imdadıma yetişen Meryem Hançer ve Yadigar Öztürk’e, dualarını eksik etmeyen öğrencilerime, her defasında tezin problemleriyle uğraşan, resmî ve gayri-resmî mevzularda çözümler bulan ve metni her defasında okuma zahmetinde bulunan Z. Büşra Özdemir’e ve acemisi olduğum konuları maharetle halleden, iyi niyetini eksik etmeyen Selime Çınar’a teşekkürü borç bilirim. Tez çalışması boyunca vazifeleri ve bilgileri olmadığı halde sınırlarını zorlayarak süreçlere ortak olan, problemlere tahammül edip bize de aşma cesareti gösteren ve çalışmaya fiilen dâhil olan ailemin emekleri, çalışmadaki büyük emeklerdendir. Şahsımın ve çalışmanın, himmet ve emeğine şükran, minnet, vefa… borçlu olduğu Hocam Prof. Dr. İsmail KARA, her zaman –bir şekilde- imdadıma yetişti; şahsıma, çalışmaya ve sürece –her aşamasında- “hoca”lığını bahşetti. Çalışmanın muvaffakiyeti onlara kusurları bendenize aittir. Fakülte yıllarımızda maddî olarak da desteğini gördüğüm İbnülemin Mahmut Kemal İnal’a vefa borcumuzun bir kısmını da olsa ödeyebilmek ümidiyle gayret bizden tevfik O’ndan… İÇİNDEKİLER GİRİŞ 1 1. BÖLÜM: YAZAR VE ESERİ 8 1.I. Eserin Yazarı: İbnülemin Mahmut Kemal 8 1.I.1. Şahsiyeti Hakkında 8 1.I.2. Fiilî Bürokrasi Tecrübesi 11 1.I.3. Eserleri ve Kemâlü’l-Kiyâse fî Keşfi’s-Siyâse’nin Bunlar Arasındaki Yeri 14 1.II. Eser Hakkında: Kemâlü’l-Kiyâse fî Keşfi’s-Siyâse 16 1.II.1. Eserin İçeriği 17 1.II.2. Eserin Kaynakları 35 1.II.2.a. Vakayinameler ve Tarih Kitapları 36 1.II.2.b. Siyasetnameler ve Siyaset Konulu Eserler 44 1.III.3. Eserin Yazım Tarzı…………………………………………….48 1.III. Eserin Değerlendirmesi: Meseleleri ve Tahlilleri 50 1.III.1. Eserde Devrin Tarih ve Siyaset Tartışmaları 50 1.III.2. Eserde Tarih ve Siyaset Konusu 54 1.III.2.a. Eserde Tarih Bahsi 54 1.III.2.b. Eserde Siyaset Bahsi 57 TABLOLAR 62 SONUÇ 68 KAYNAKÇA 75 2. BÖLÜM: KEMÂLÜ’L-KİYÂSE FÎ KEŞFİ’S-SİYÂSE (METİN) 80 MUKADDİME 1. BAB: TARİH 88 1. Fasıl: Tarihin Tarifleri, Lüzum ve Faydaları 88 Tarihin Tarifleri 88 Tarihin Lüzum ve Faydaları 90 2. Fasıl: Tarihlerin Muvafık-ı Hakikat Olup Olmadığı ve Sahihinin Gayri-sahihinden Temyizi 106 2. BAB: TEDBİR-İ MÜLK 122 1. Fasıl: Tedbir-i Mülk 122 Akıl 122 İlim ve Cehil 128 Seyf ve Kalem 132 Adl ve Zulüm 134 Rey ve Tedbir 140 Hazm ve İhtiyat 144 Tecrübe 148 Kanun 149 Terbiye 153 Ehliyet 155 Hasep ve Nesep 162 Siyaset-i Mülûk 167 2. Fasıl: Tedbir-i Mülke Ait Tarihî Fıkralar 180 3. BAB: DİPLOMASİ 1212 1. Fasıl: Diplomasi ve Dekāyık-ı Siyâsiye 212 2. Fasıl: Siyasî Fıkra ve Muharrerât 278 3. Fasıl: Hukuk-ı Düvele Ait Bahisler ve Fıkralar 371 Hukuk-ı Düvel 371 Serbestî-i Edyan 394 Kapitülasyonlar/Uhûd-ı Kadîme 402 Esirler 412 4. Fasıl: Sefirlere Ait Bahis ve Fıkralar 422 Sefirler 422 4. BAB: ASKERİYE VE HARBİYE 448 1. Fasıl: Askeriye ve Harbiye Konuları Hakkında Mülahazalar 448 Hukuk-ı Düvel Nazarında Fevâid-i Askeriye 469 Müzâkerat-ı Dostâne 469 Vesâit-i Tazyîkiye 470 Esbâb-ı Harp 470 İlân-ı Harp 471 Düşman 472 Hudʻa-i Harbiye 472 Üserâ-i Harp 476 İstilâ-i Askerî 477 Emval-i Aʻdâ 477 Tazminat-ı Harbiye 478 Mütareke 478 Teslim 479 Bî-taraftık 479 Sulh 479 Muâhede-i Sulhiye 480 2. Fasıl: Fıkarât-ı Harbiye ve Garâib-i Muharebât 482 5. BAB: ÇEŞİTLİ KONULARA DAİR TARİHÎ FIKRALAR 497 -------------------- ABSTRACT This study concentrates on Kamāl al-Kiyāsa fī Kashf al-Siyāsa by Ibnulemin Mahmut Kemal Inal, who was a scholar and intellectual of the late Ottoman and early Republican period. Inal wrote this work during the second Ottoman Constitutional Period (1908-1918). My study consists of two parts. In the first part, which includes two chapters, I focus on significant aspects of Inal’s personal, political and intellectual biography. I examine the content and scholarly sources of Kamāl al-Kiyāsa and its position among the totality of his works. I also analyze the main issues elaborated in this work. In the second part, I transcribe the manucript written by Inal himself from its original Ottoman script into modern Turkish.