Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2004
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUSTAFA BOZ
Danışman: Aypar Uslu
Özet:Tourism is one of the world's fastest growing industries and major source of foreign exchange earnings for many developing countries. The tourism industry can contribute employment, greater environmental protection, and influx of foreign currency to the host nation. It can also bring problems of low job security, environmental destruction and social and cultural deterioration. This thesis evaluates alternative forms of tourism, which emerged in responce to the persisting problems of the tourism industry. Most examples show that the benefits will significantly overweigh the costs only when the tourism industry is developed in a sustained and planned manner. Although tourism can be highly diverse, two broad types can be distinguished: traditional mass tourism and alternative tourism. During the past 20 years, it has become appearent that the mass tourism industry is failing, from both an environmental and cultural point of view. Degradation of sea shores, forests, and other enviroments is evident from pollution, overcrowding of humans in certain periods of the year. Holiday resorts are located dense in certain regions of the country , usually at the sea sides as in Turkey. Seasonality is one of the most prominent features of traditional tourism. The vast majority of tourism destinations are characterised by systematic fluctuations in tourism phenomena throughout the year. In particular, seasonability generally exhibits a dramatic tourism peak during the summer months ( Traditional sea - sand - sun tourism). Alternative tourism emerged as a reaction to the negative effects of trational mass tourism and to meet the demands of tourists seeking new experiences. It takes many forms - eco tourism, green tourism, nature tourism, cultural tourism, adventure tourism etc. Sustainable tourism is yet another new form of alternative tourism that is led by an 'empowered and gender-sensitive community' that 'protects an enhance ecological resources'. Alternative tourism simply means tourism that is not tratitional. After all, tourism is not static but a dynamic sector. The thesis concludes that as travellers become more demanding, we can expect a growth in the 'alternative' markets that deliver more than 'traditional' tourism. If we are seeking tourism experiences that offer a win - win - win situation for travelers, community hosts and the environment, we are following the call to develop "alternative tourism" in sustained and planned manner. Keywords: Alternative Tourism, Traditional Tourism, Mass Tourism, Sustainable Tourism, Eco -Tourism. TURİZM GELİŞMESİNDE ALTERNATİF TURİZM PAZARLAMASININ ÖNEMİ BOZ, Mustafa Doktora, Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bölümü Tez Danışmanı: Prof. Dr. Aypar USLU Turizm dünyanın en hızlı büyüyen endüstrilerinden birisi ve gelişmekte olan birçok ülke için başlıca döviz kaynağıdır. Turizm endüstrisi, turist kabul eden ülkeye iş alanları yaratılmasında, çevrenin daha iyi korunmasında ve döviz girişi sağlanmasında katkıda bulunabilir. Ancak; aynı zamanda daha düşük iş garantisi, çevresel bozulma, sosyal ve kültürel yozlaşma sorunlarına da yol açabilir. Bu tez, turizm endüstrisinin devam eden sorunlarına cevap olarak ortaya çıkan alternatif turizm çeşitlerini değerlendirmektedir. Birçok örnek, turizmin yararlarının, maliyetinden önemli oranda fazla olmasının, turizm endüstrisinin sadece sürdürülebilir ve planlı bir anlayışla geliştirilmesi ile gerçekleşebileceğini göstermektedir. Turizm biçimleri hayli farklı olsa da, iki ana türe ayrılabilir: geleneksel kitle turizmi ve alternatif turizm. Son 20 yıldır, kitle turizm endüstrisinin çevresel ve kültürel bakış açılarıyla gerilemekte olduğu açıktır. Deniz kıyılarının, ormanların ve diğer çevrelerin kirlilik, yılın belirli dönemlerinde yaşanan aşırı insan kalabalığı nedeniyle bozulması aşikardır. Konaklama tesisleri, Türkiye'de de olduğu gibi, deniz kıyıları başta olmak üzere genellikle ülkenin belirli bölgelerinde yoğunlaşmaktadır. Sezonluk yoğunlaşma, geleneksel turizmin en belirgin özelliklerinden birisidir. Turizm yörelerinin önemli bölümü, turizm olayında yıl boyunca iniş çıkışlarla nitelendirilmektedir. Özellikle; yaz ayları boyunca turizm genellikle en hareketli dönemi yaşar (Geleneksel deniz - kum - güneş turizmi). Alternatif turizm; geleneksel kitle turizminin olumsuz etkilerine bir reaksiyon olarak ve yeni deneyimler arayan turistlerin taleplerini karşılamak üzere ortaya çıktı. Birçok şekiller almaktadır: eko turizm, yeşil turizm, doğa turizmi, kültürel turizm, macera turizmi vs. Ekolojik kaynakları koruyup, geliştiren duyarlı bir toplum tarafından öncülük edilen sürdürülebilir turizm, alternatif turizmin diğer yeni bir şeklidir. Basit olarak, alternatif turizm, geleneksel olmayan turizm demektir. Sonuçta, turizm statik değil fakat dinamik bir sektördür. Tez, seyahat edenler daha fazlasını talep ettikçe, geleneksel turizmden daha fazlasını sağlayan alternatif pazarların büyümesini bekleyebileceğimiz sonucuna varmaktadır. Eğer; seyahat edenler, ev sahibi ülkeler ve çevre için kazanç - kazanç - kazanç durumu sunan turizm deneyimleri arıyorsak, sürdürülebilir ve planlı şekilde uygulanan alternatif turizmi geliştirmek için çalışmalıyız. Anahtar Kelimeler: Alternatif turizm, Geleneksel turizm, Kitle turizmi, Sürdürülebilir turizm, Eko turizm. ÖNSÖZ Turizm endüştrisi günümüzün en hızlı büyüyen ve özellikle gelişmekte olan ülkelerin, gelişme yolunda bel bağladıkları en önemli endüstrilerin başında gelmektedir. Ancak; bu hızlı büyümeyle birlikte ortaya çıkan sorunların farkına varılmamakta veya genellikle göz ardı edilmektedir. Bu çalışmada; turizm endüstrisinden kaynaklanan sorunların en aza indirilebilmesi ve gelişmenin sürdürülebilir olabilmesi için öneriler ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmanın her aşamasında, değerli önerileri ve katkılarıyla desteğini esirgemeyen, her zaman ve her konuda yardımcı olan Tez danışmanım Prof. Dr. Aypar Uslu'ya sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca; çalışmanın önemli bölümünde önerilerini ve yakın desteğini gördüğüm Prof. Dr. Selime Sezgin'e, çalışmanın uygulama bölümünün bilgisayar değerlendirmesi aşamasında karşılıksız yardımlarını sunan Yrd. Doç. Dr. A. Mete Çilingirtürk'e, Dr. Esen Yıldırım'a, Dr. Azra Bayraktar'a, Dursun Yener'e, çalışmanın bilgisayar yazımı ve çoğaltılması aşamasında her zaman destek veren Lebriz Akdeniz ve Murat Öztürk'e, anket çalışmasının gerçekleşmesine katkı sağlayan Aydın Nasuh'a yürekten teşekkürlerimi sunuyorum. En büyük teşekkürlerimden biriside çalışmalarım sırasında her zaman destek olan, beni yüreklendiren ve çalışmalarıma zaman yaratan, sabır gösteren Yüksel Kangiray'a. Mustafa Boz İstanbul 2004