Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HUZEYFE KOCABAŞ
Danışman: Muhammed Coşkun
Özet:
Bu tez çalışmasında Ebû Hafs Necmuddîn ʽUmer en-Nesefî'nin kaleme aldığı Kitâbu'l Beyân ʽan Ğarîbi'l Kurʼân adlı çalışması neşredilmiş ve ğarîbuʼl-kurʼân literatürüne katkıları belirlenmiştir. Bu amaçla tezde ilk olarak literatürdeki mevcut ğarîbuʼl-kurʼân tanımları ele alınmış ve bu tanımların ğarîbuʼl-kurʼân eserlerinin içerikleriyle uyumu araştırılmıştır. Bunun sonucunda söz konusu tanımların eser içeriklerini kapsamadıkları yönler tespit edilmiştir. Devamında en-Nesefî ve öncesi beş ayrı ğarîbuʼl-kurʼân eserinin içeriği karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve bu eserlerin ortak mahiyetleri (açıklanan maddeler ve açıklamaların türü) belirlenmiştir. Eserlerin karşılaştırılması ve ortak mahiyetlerinin belirlenmesi Excel Pivot Tablolarının araştırmamıza uyarlanmasıyla gerçekleştirilmiştir. Bu tablolar başka araştırmacıların kullanımına da açılmıştır. Bu iki aşamanın sonucunda eserlerin ortak mahiyetlerini, özellikle açıklamaların türlerini, kapsayıcı yeni bir ğarîbuʼl-kurʼân tanımı teklif edilmiştir. Çalışmada ikinci olarak en-Nesefî'nin hayatı hakkında kısa bir bilgi verilmiş ve Ğarîbuʼl-Kurʼân adlı eserinin bir bölüm olarak yer aldığı Matlaʽuʼn nucûm ve mecmaʽu'l-ʽulûm adlı eseri kısaca tanıtılmıştır. Daha sonra en Nesefî'nin Ğarîbuʼl-Kurʼân adlı eseri ğarîbuʼl kurʼân, tefsir özeti olarak ve diğer ğarîbuʼl-kurʼân'larla muhteva olarak incelenmiştir. Buna göre en-Nesefî'nin Ğarîbuʼl-Kur'ân'ının ğarîbu'l-kurʼân tarifimize uygun olarak sadece luğavi açıklamalarla yetinmediği görülmüştür. en-Nesefî'nin eserini kendi yazdığı tefsirin bir özeti olarak ele alındığında ise, eserin ileri seviye tefsir okumalarına temel olmak üzere hazırlandığı ancak müellifin eserini tamamlayamadığı kanaati bizde oluşmuştur. en Nesefî'nin eseri son olarak kendisinden önce kaleme alınmış beş ğarîbuʼl-kurʼân ile kıyaslanmıştır. Bu sınırlı karşılaştırma sonucunda en-Nesefî'nin eserinin en çok İbn Kuteybe'nin eserine benzemekle birlikte, bu eserden daha kapsamlı olmadığı tespit edilmiştir. Kesin bir sonuca ulaşmak için karşılaştırmanın İbn Kuteybe'nin eseri ile bütün sureler göz önüne alınarak yapılması gerektiği ileriki çalışmalar için önerilmiştir.