Kıvâmüddîn el-İtkânî’nin Gâyetü’l-Beyân adlı eserinin metot ve muhteva açısından incelenmesi (Kitâbü’s-Salât Örneği)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Adilkhan Zhunissov

Danışman: KEMAL YILDIZ

Özet:

Fıkıh, kelâm, gramer ve matematik alanlarında eserler yazan Kıvâmüddîn el-İtkânî, hicrî VII. yüzyılın sonları ile VIII. yüzyılın ortalarında yaşamış Hanefî mezhebinin önde gelen çok yönlü âlimlerindendir. Hanefî mezhebinin en muteber metinlerinden biri kabul edilen el-Hidâye üzerine yazdığı Gâyetü’l-beyân, ilk yazılan şerhlerden olması açısından büyük bir önemi haizdir. Hanefî mezhebince kendi dönemine kadar teşekkül eden fıkıh birikiminden de faydalanarak yazmış olduğu eser, başta el-Hidâye şerhleri olmak üzere daha sonraki kaleme alınan bir hayli Hanefî eserine kaynak olmuştur. Taşıdığı önem nedeniyle eserin tanıtımının yapılıp incelenilmesi gerektiği âşikârdır. Bu ihtiyacı belli oranda gidermek maksadıyla bu çalışma yapılmıştır. Çalışmamız bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın amacı, önemi, sınırlandırılması, yöntemi ile kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. İlk bölümde müellifin hayatı, ilmî kişiliği ve eserleri hakkında söz edilmiştir. İkinci bölümde önce eserin genel tanıtımına yer verilmiş, daha sonra çeşitli konu başlıkları altında eserin namaz bölümünün metot açısından tahlili ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümde ise müellifin namaz bölümünde işlediği konuların bazıları muhtasar bir şekilde aktarılmıştır. Çalışma sonuç ve kaynakça ile son bulmaktadır. -------------------- Qiwāmuddīn al-Itqānī is a prominent and multi-disciplinary Hanafī scholar lived from late 7th century to the mid-8th century of the hegira and he is the author of different books on Islamic jurisprudence, kalām (theology), grammar and mathematics. His commentary, Ghāyat al-bayān, on a widely-accepted and praised jurisprudence text of Hanafī school, al-Hidayah, is a very important commentary because of being an early explanation on al-Hidayah. The author, Qiwāmuddīn al-Itqānī, benefited widely from the sources of jurisprudence and the related literature. His book became a source for the next works of Hanafī jurisprudence; especially for the commentaries of al-Hidayah. Its great value necessitated a presentation and analysis of the book. This study is the result of this necessity and aims to meet this need. Our study is composed of an introduction and three chapters. Introduction gives information about the aim, importance, limits, method and sources of this study. The first chapter gives information about the life, career and books of the author. The second chapter begins with a general presentation of the book and analysis of the method of the part of the Book of Prayer is explained in next pages under different titles. The third chapter cites some subjects of the Book of Prayer shortly. Our study finishes with the deduction and bibliography.