Refik Halit Karay'ın romanlarında toplumsal değişim ve mekânsal dönüşüm sürecinde İstanbul


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: KAAN YALNIZ

Danışman: Mehmet Güneş

Özet:

II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet döneminin önemli yazarlarından olan Refik Halit Karay (1888-1965) daha çok hiciv yazıları ve Memleket Hikâyeleri ile tanınsa da onun romanları Refik Halit Karay külliyatında büyük bir öneme sahiptir. Refik Halit Karay’ın romanlarına bakıldığında büyük çoğunluğunun mekânı İstanbul olduğu görülür. Osmanlı’nın son yılları ve özellikle erken dönem Cumhuriyet yıllarının İstanbul’u onun romanlarında göz ardı edilemeyecek derecede akisler bulmuştur. İstanbul, Refik Halit Karay’ın romanlarında her yönüyle canlı bir şehir olarak ele alınır. Tarihi yapılar, kurumlar, eğlence yerleri, alışveriş yerleri, ikamet kültürü ve meskenler, şehir içi ulaşım unsurları olarak meydanlar, köprüler caddeler, sokaklar, ulaşım vasıtaları ve İstanbul’un kozmopolit özelliğini yansıtan gayrimüslim ve yabancı unsurlar olarak İstanbul Refik Halit Karay’ın romanlarında yansımalar bulmuştur. Tüm bu unsurlar Refik Halit Karay’ın romanlarında insan ile var olur. Refik Halit Karay’ın roman kişileri bu unsurlar ile bütünlenerek İstanbul’un sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi açıdan değerlendirilmesine olanak tanır. Tezin amacı Türk edebiyatında hikâyeciliğiyle ön planda olan Refik Halit Karay’ın romanlarına yansıyan İstanbul’u mekân olgusuyla değerlendirerek, romanlardaki İstanbul’un sosyo-kültürel açıdan durumunu ortaya koymak ve şehir belleği açısından İstanbul’a hizmet etmektir. ABSTRACT Refik Halit Karay (1888-1965) might be one of the most influential authors of the Second Constitutional Era and the Republican Era of Turkey. One the one hand, he is known with his satires and his story book entitled Memleket Hikâyeleri. On the other hand, his novels have a remarkable place within his works. Through his works, it could be seen that his choice of place is usually Istanbul. In his novels, one might observe Istanbul in different historical settings such as the Late Ottoman Era and the Early Republican Period of Turkey. He regards Istanbul as a vivacious city. He emphasizes on the historical places, associations, places of entertainments, shopping places, settlement culture, public squares, transportation, bridges, streets and the avenues of Istanbul. Furthermore, he describes Istanbul as a cosmopolitan city with its foreign citizens. Remarkably, Karay combines all of those elements with the existence of human in his novels. In other words, the characters of Karay become a part of that colorful harmony. Consequently, one might see Istanbul with its social, cultural, financial and political aspects. In this thesis, the role of Istanbul as a place through the novels of Refik Halit Karay will be studied to show Istanbul’s socio-cultural background in order to contribute to the collective memory.