Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi Ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ŞEYMA ALTUNKAYA
Danışman: Ramazan Gözen
Özet:
ULUSLARARASI TOPLUM ELEŞTİRİSİ BAĞLAMINDA BÖLGE-ALTI ŞİA TOPLUM
TAHAYYÜLÜ
Uluslararası aktörlerin birbirleriyle olan etkileşiminin gerçekleştiği bağlam olarak ifade edilen ve İngiliz Okulu’nun (İO) temel kavramı olan Uluslararası Toplum (UT), belirli amaçları olan, ilgili amaçları yerine getiren ortak çıkar ve değerleri bulunan ve ilgili amaçların etkin bir şekilde sürdürülebilmesini sağlayan belirli kural ve kurumların oluşturduğu uluslararası bir sosyal yapıya karşılık gelmektedir. Bu çalışma, UT olarak adlandırılan ve “küresel” olduğu iddia edilen cari uluslararası düzenin, tarihsel süreç içerisinde Avrupa’nın kültür ve deneyimlerine dayanarak ortaya çıktığını ve Avrupa’nın ortak çıkar ve değerleri üzerine inşa edildiğini ifade ederek, UT yapısı içerisinde ele alınan ve “kurum” olarak tanımlanan pratikleri tartışmaya açmaktadır. Avrupa’nın kural ve kurumları üzerinden hangi aktörlerin uluslararası toplumun bir üyesi olarak kabul edilip edilmeyeceğini sorgulamak yerine, varsayılan bu “uluslararası toplum” kavramının kendisini “bölgesel uluslararası toplum” yapısı çerçevesinde sorunsallaştırmaktadır. Bu çalışma, mevcut UT yapısını eleştirel bir perspektiften ele alarak, teoriyi genel çerçevede Ortadoğu bölgesinde analiz etmeyi amaçlamakta ve özelde bu analizin önemli ve somut bir olgusu olan İslam’ın Şia yorumunun bölgesel/bölge-altı uluslararası toplum oluşturmadaki etkisini, İran’ın Hizbullah ve Haşdi Şabi ile kurmuş olduğu ulus-aşırı ilişkiler çerçevesinde incelemektedir. Şiiliğin bağlayıcı bir güç olarak değerlendirildiği çalışma, din olgusunun Uluslararası İlişkiler (Uİ) disiplini içerisine İngiliz Okulu (İO) temelinde nasıl entegre edilebileceğini, dini devlet ve dini ulus-aşırı örgütler üzerinden analiz ederek teorinin geliştirilmesine katkı sunmayı amaçlamıştır. İlgili amaçları yerine getirebilmek için, öncelikle Şiiliğin tarihsel süreçte inşa ettiği kurumlara odaklanılmakta ve ilgili kurumların aktörlerin söylem ve eylemlerine ne ölçüde yansıdığı değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, Şii fikirler ve Şiiliğe özgü metinler incelenerek, Şiilik olarak adlandırılan itikadi farklılığın tarihsel süreçte hangi kurumları inşa ettiği analiz edilmekte ve ortaya çıkan kurumların lider söylemlerine ne kadar yansıdığı nitel içerik analizi kullanılarak değerlendirilmektedir.
Keywords: Regional International Society, Structure of Teo-political Shi’a
Society, The Order of Wilayat, Iran, Trans-national Shi’a Politics