Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ömer Hatunoğlu
Danışman: ÜZEYİR ASLAN
Özet:Lugaz mecmuaları, Dîvan edebiyatının bir türü olan ‘lugaz’ adlı manzum bilmecelerin toplandığı mecmualardır. Bu mecmualarda çeşitli örneklerine rastladığımız lugaz türü, Dîvan edebiyatına 15. yüzyılda Arap ve özellikle Fars edebiyatından girmiş bir nazım türüdür. Özel isimler dışında akla gelebilecek her şeyin sorulduğu beyitler halinde düzenlenmiş bilmecelerdir. Maksat dikkatleri çekmek, zihin alıştırmaları yapmak ve yaptırmak, insanların düşünürken eğleneceği ve kendilerini geliştirebileceği bir alan oluşturmaktır. Bizde 18. yüzyılda zirveye çıkmış olan lugaz türü, beğeni kazanmış örnekleriyle zaman içinde mecmualardaki yerini almaya başlamıştır. Şâirlerin dîvanlarında genellikle ‘Elgâz’ başlığı altında yer alan, bir şâir tarafından müstakil olarak yazılan yahut şâiri bilinmeyen (Lâ-edrî) lugazlar, mecmuaları derleyen kişilerin edebî zevkine göre lugaz mecmualarında bir araya getirilmiştir. Bu çalışmamızda 190 lugaz çeviriyazı (transkripsiyon) metoduyla günümüz Türkçesine aktarılmış; lugaz türü ve lugazın Türk edebiyatındaki yeri hakkında bilgi verilmiş, söz konusu 190 lugazın içerik ve şekil olarak incelemesi yapılmıştır.Bu çalışmada, şâiri bilinmeyen lugazlarla 16. 17. ve çoğunlukla 18. yüzyılda yaşamış bazı şâirlerin lugazları yer almaktadır. Bu şâirler Nermí, Fenní, Selím, Reşíd, Nābí, Sıdkí, Vehbí, Ātıf, Lütfí, Subhí, Abdí, Nažím, Kāmí, Remzí, Ferdí, Sa¤íd, Sābit, İzzet Paşa, Feyzí, Sermed, İzzí, Şeyhí, Resmí, Es¤ad, Nāfi¤, Ģaşmet, Fasíh, Vahíd-i Kātib-zāde, Veysí, Ömer, Nazífí, Esírí, Lāmi¤i, Fevzí, Na¤lí, Hāfız, Zarífí, Ŝābirí, Vaslí, Müstakímzāde, Sem¢i, Murādí, Sultān Murād, Elçi-i Acem Nāmí Ĥan’dır. ABSTRACT Lugaz magazines are magazines where poetic riddles called “lugaz”, a type of Dívan Litarature, are brought together. Lugaz type which we see in these magazines is verse type that has entered Dîvan Litarature in 15th century from Arabian and especially Persian litarature. Lugaz are poetic riddles where anything but proper nouns can be asked. The aim in asking these riddles is, to attract people’s attention, to have them do mental exercise, and to create a space where people can have fun and improve themselves. Lugaz type started to be seen in magazines over time with appreciated examples and reached its peak around 18th century in our litarature. Lugazs which are written separately or seen in poets’ dîvan under “Elgâz” name, or lugazs without a known writer (Lâ-edrî) are brought together in lugaz magazines according to the literary taste of the person who compiled the magazine. In this work, 190 lugaz are translated into Turkish using the transcription method; information related to lugaz types and its place in Turkish litarature is given, related 190 lugaz are examined in terms of content and form. In work, there are some poems of which the poets are unknown and some others of which the poets are from 16th, 17th and mostly 18th century. These poets are Nermí, Fenní, Selím, Reşíd, Nābí, Sıdkí, Vehbí, Ātıf, Lütfí, Subhí, Abdí, Nažím, Kāmí, Remzí, Ferdí, Sa¤íd, Sābit, İzzet Paşa, Feyzí, Sermed, İzzí, Şeyhí, Resmí, Es¤ad, Nāfi¤, Ģaşmet, Fasíh, Vahíd-i Kātib-zāde, Veysí, Ömer, Nazífí, Esírí, Lāmi¤i, Fevzí, Na¤lí, Hāfız, Zarífí, Ŝābirí, Vaslí, Müstakímzāde, Sem¢i, Murādí, Sultān Murād, Elçi-i Acem Nāmí Ĥan.