Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SANEM ERDİL KOCAMAN
Danışman: Kemalettin Köroğlu
Özet:URARTU KÜLTÜRÜ ÜZERİNDEKİ GEÇ HİTİT ETKİLERİ M. Ö. 9. yy’da Doğu Anadolu’da karşımıza çıkan Urartu Devleti zorlu fiziki koşullar altında güçlü bir devlet ve kültür oluşturmayı başarmıştır. Merkezi Van’da bulunan bu devlet bölgede uzun süre en etkin güç olmuş ve yakın coğrafyasının kültür tarihinde önemli bir rol oynamıştır. Kuruluşundan yaklaşık yüz yıl sonra ülke sınırları merkezi Van Bölgesi’nden uzaklaşmış, Doğu’da Urmiye Gölü Havzası’na, Güney’de Toros Dağları’na, Batı’da ise Fırat Nehri kıyısına kadar genişlemiştir. Ülkenin yöneticileri dönemin koşullarında oldukça güç olan doğal engelleri aşarak, Toros Dağları’nın batısında ve güneyi ile Fırat Nehri Havzası’nda yer alan yerel beyliklerle siyasi ilişkiler içersine girmiştir. M. Ö. 13. yy’da Hitit Imparatorluğu’nun yıkılmasından sonra bölgede güçlenen bu yerel beyliklerin kültürü ardılı oldukları Hitit kültürüne ve yakın coğrafyalarındaki Mezopotamya kültürlerine dayanmaktadır. Urartu Devleti’nin seferleri sonucu karşılaşan kültürler arasında siyasal ilişkiler kadar kültürel etkilenmeler de yaşanmıştır. Urartu eserleri üzerinde görülen Geç Hitit kültür elemanlarının bu gelişmeler sonucu olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada iki farklı coğrafyada görülen ortak kültür elemanları incelenmeye çalışılmıştır. Bu ortak öğelerin kökenlerinin Kuzey Suriye kaynaklı olması, bir dönem önemli bir bölümünde yoğun Urartu siyasi gücünün görüldüğü bu bölgenin Urartu kültüründe önemli katkılarının olduğunu göstermektedir. Zusammenfassung Die späthethitischen Einflüsse auf die Urartäische Kultur Der Urartäische Staat, der und im 9. Jahrhundert v. Chr. begegnet, konnte unter schwierigen physikalischen Bedingungen ein starkes Reich und eine Kultur gründen. Dieser Staat, dessen Zenturm sich in Van befand, konnte sich eine lange Zeit in diesem Gebiet als die mächtigste macht etablieren und hat in der Kultur seiner umgebenden Geographie eine wichtige Rolle gespiel. Ein Jahrunhundert nach seiner Gründung haben sich seine Grenzen vom Zentrum in Van, bis zum Urmia-See Gebiet im Osten, im Süden bis zum Taurus Gebirge und im Westen bis zum Ufer des Euphrats erweitert. Die Herrscher dieses Landes konnten die in dieser Periode besonders schwierig zu überwindenden natürliche Hindernisse überwinden. Somit waren sie in der Lage politische Korrespondenz mit den Fürtentümer, die sich westlich des Taurus Gebirges befanden und im Süden vom Flusstal des Euphrat begrenzt wurden, aufzubauen. Die Kultur dieser lokalen Fürstentümer, die sich nach dem Zerfall des Hethitischen Reichs im 13. Jahrhundert stärker wurden, lehnt sich an die Kultur der Hethiter, dessen Nachfolger sie sind und an der geographisch angrenzenden Mesopotamischen Kultur an. Die Kulturen die durch die Feldzügen des urartäischen Staates einander begegneten, haben neben den politischen Kontakten, sich auch gegenseitig kulturel beeinflusst . Es wird vermutet, dass die auf urartäischen Objekten zu sehenden späthehtitischen Kulturelemente Ergebnisse dieser Entwicklungen sind. In dieser Arbeit wurde versucht, die in den beiden geographisch verschiedenen Gebieten erkennbaren gemeinsamen kulturellen Elemente zu untersuchen. Dass die Herkunft dieser gemeinsamen Einheiten ihren Urprung in Nordsyrien haben, zeigt dass diese Gebiet, das in einer wichtigen Phase eine starke politische Präsenz der Urartäer zeigt, wichtige Beiträge in der urartäischen Kultur geleistet hat. İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖNSÖZ GİRİŞ Urartu ve Çağdaşlar.....................................................................................................i Araştırmaların Tarihçesi ….........................................................................................iv Yöntem .......................................................................................................................vi BİRİNCİ BÖLÜM URARTU- GEÇ HİTİT İLİŞKİLERİNİN GELİŞİMİ I. Erken Demir Çağı ………………………………………………………….……..1 II. Urartu Devleti’nin Geç Hitit ve Kuzey Suriye Politikası ……………………......5 İKİNCİ BÖLÜM KÜLTÜREL İLİŞKİLER VE URARTU’DAKİ YANSIMALARI I. Mimari …………………………………………………………………….….…..19 A. Tapınak ……………………………………………………………….…19 B. Kaleler ve Kapılar …………………………………………………….….26 II. Dil ve Yazı…………………………………………………………………..……29 III. Din ……………………………………………………………………….……...34 IV. Madeni Eserler A. Bronz Kemerler ve Plakalar……………………………………………...38 B. Madalyonlar……………………………………………………………....48 C. İğneler…………………………………………………...…………….….51 D. Miğferler …………………………………………………………………53 E. Fibulalar…………………………………………………………………..55 V. Diğer Küçük Buluntular …………………………………………………………57 SONUÇ…………….………………………………………………………………..58 Geç Hititlere Yönelik Urartu Yazıtları…………………………………………...62 Kısaltmalar Ve Bibliyografya…..............................................................................75 Harita ve Resimler