Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Muhammet Enes Midilli
Danışman: İSMAİL SAFA ÜSTÜN
Özet:ERKEN MEMLÜK DÖNEMİNDE BİR İLMÎ MÜESSESE: İBN TOLUN CAMİİ (1296-1382) İslâm tarihinde ilmî faaliyetlere mekân sağlayan ilk müesseseler camilerdir. Müslüman âlimlerin ilmî çalışma usulleri büyük ölçüde camilerde kurulan halkalarda teşekkül etmiş ve bu usuller yüzyıllar boyunca sürdürülen ilmî faaliyetin çerçevesini belirlemiştir. Medreselerin kuruluşundan sonra da camiler önemli birer ilmî müessese olma özelliklerini sürdürmüşler ve müslümanlara ibadetlerini ifa etmeleri için mekân sunmanın yanında ilmî faaliyetlere de ev sahipliği yapmışlardır. Erken Memlük Dönemi'nde Kahire şehri, hem ilmî faaliyetlere mekân sağlayan hem de vakıflar yoluyla ulemâya mansıblar sunan pek çok camiyi bünyesinde barındırmaktaydı. Bu tezin konusunu teşkil eden İbn Tolun Camii, söz konusu dönemde Kahire'nin önde gelen ilmî müesseselerinden biridir. Tezde öncelikle İbn Tolun Camii'nin Erken Memlük Dönemi'nde yeniden imar edilmesi ve vakıfları ele alınmış ardından camideki ilmî mansıblar ve bu mansıblara tayin edilen ulemâ inceleme konusu edilmiştir. Erken Memlük Dönemi'nde Kahire camilerinin, önceki dönemlerde medrese üzerinden ortaya konulmuş olan ilmî müessese modeline uyum sağladığı görüşü bu tezin temel iddiasını oluşturmaktadır. ABSTRACT A LEARNING INSTITUTION IN EARLY MAMLUK PERIOD: THE MOSQUE OF IBN TŪLŪN (1296-1382) The first institutions which provide venue for scholarly activities in Islamic history are the mosques. Scholarly methods of muslim scholars on their studies were formed substantially in circles (halqa) of mosques, and these methods defined the framework of scholarly activity for centuries afterward. After the establishment of madrasa, mosque maintained its character of being a learning institution, and besides providing venue for muslims to perform their prayers, it also hosted scholarly activities. In this context, Cairo in the Early Mamluk Period contains mosques which both provide venue for scholarly activities and offer posts (mansıb) to ulama through waqfs. The Mosque of Ibn Tūlūn which is the subject of this thesis is one of the prominent learning institutions in Cairo in that period. The thesis deals firstly with the restoration of the mosque in the Early Mamluk Period and its waqfs then ulama's scholarly posts in the mosque. The main argument of this study is that the mosques in the Early Mamluk Cairo harmonized with the model of learning institution which was developed by the madrasa in previous periods.