Tekstil Baskıcılığında Teknolojiye Bağlı Değişen Tasarım Anlayışı


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Tekstil Anasanat Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ESRA YILMAZ YÖRÜK

Danışman: Semra Gür Üstüner

Özet:

Tekstil baskıcılığı, dokunmuş, örülmüş veya dokunmamış tekstillerin yüzeylerinin dekore edilmesinde kullanılan bir yöntemdir. El kalıp baskı ile başlayan baskı teknikleri, insanlıkla beraber gelişmiş, hız ve görüntü kalitesi bakımından bugün, dijital teknolojilere ulaşmıştır. Endüstri Devrimi’nin itici gücü ile tekstil baskıcılığında teknik gelişirken, tasarım dili de tekniğin olanakları ile değişmiştir. Tekniğin sınırları içinde, sanat ve sosyolojiye bağlı tasarım anlayışı; seri üretim, sanat akımları, sosyo-ekonomik ve kültürel gelişmeler, moda, sürdürülebilirlik, kavramsal sorgulamalar gibi daha karmaşık bir sürece girmiştir. 20. yüzyıl sanat akımları, ortaya çıktıkları dönem ve sonrasındaki tasarımcılar için ilham kaynağı olmuştur. Sosyo-ekonomik ve kültürel alandaki gelişmelere tasarım dünyası da kayıtsız kalamamış, etkisini üretim yöntemleri, malzeme, desen ve renklerde göstermiştir. Tasarımcılar ileri teknolojileri, üretimlerini kolaylaştırmanın yanında kavramsal çalışmalarını aktarmada da bir araç olarak kullanmışlardır. Teknoloji bazen tasarıma hizmet ederken kimi zaman da tasarımın ana öğesi olmuştur. 2000’lerden sonra bilinen ‘tekstil baskı’ anlayışının değiştiği görülmektedir: Bu değişim için tasarımcıların, teknolojiyi reddederek zanaata dayalı işler ürettiklerini ya da eski tekniklerin görsel etkilerini teknoloji ile yakalama çabasında olduklarını söylemek mümkündür.

 Çalışma kapsamında; tekstil baskıcılığında teknolojiye bağlı gerçekleşen bu değişim, Endüstri Devrimi’nden günümüze kadar seçilen baskı tasarımcıları ve markalar üzerinden açıklanmaya çalışılmıştır. Tekstil baskı tasarımını etkilediği düşünülen sanat hareketleri incelenirken, teknoloji-tasarım ekseninde eserler ve tasarımcıları üzerinde durulmuştur. Güncel tasarımcı ve firmalardan, tekstil baskı tasarımında teknoloji kullanımıyla fark yaratmış tasarımcı ve markalar seçilmiştir. Bu doğrultuda hazırlanan çalışmada, tekstil baskıcılığındaki gelişimi göstermesi açısından, Victoria & Albert, Museé de I’Impression sur étoffes, Metropolitan Museum of Art gibi tarihe tanıklık eden müzelerden temel kaynak olarak yararlanılmıştır.