Lise Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Firuze Öztek

Danışman: Ayşe Ergün

Özet:

ÖZET Lise Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Öğrencinin Adı: Firuze Karabacak Danışman: Doç. Dr. Ayşe Ergün Anabilim Dalı: Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı Amaç: Bu çalışma lise öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı düzeyini belirlemek amacıyla yapıldı. Method: Bu tanımlayıcı araştırmanın evrenini 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Ankara Çankaya ilçesindeki 3 okulda öğrenim gören (N=1672) lise öğrencileri oluşturdu. Araştırma anadolu lisesi 272, mesleki ve teknik anadolu lisesi 165, sosyal bilimler lisesi 394 olmak üzere toplam 821 öğrenci ile tamamlandı. Veriler tanıtıcı özellikler formu, Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (ESOÖ) ile toplandı. Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 16,06±1,11’di. Cinsiyet dağılımı %57 kadın, %43 erkekti. Öğrencilerin %35,8’inin anne eğitim durumu, %48,4’ünün baba eğitim durumu üniversite düzeyindeydi. Yüzde 53,4’ü sağlık durumunu “iyi” olarak değerlendirdi. Öğrencilerin ESOÖ-alt boyut puan ortalamaları öz yeterlilik için 32,95±5,67; erişim alt boyutu için 31,13±6,02, anlama alt boyutu için 32,85±5,84, okuma alt boyutu için 19,86±4,48, kullanma alt boyutu için 17,13±4,44, değerlendirme alt boyutu için 15,67±3,41, algılama alt boyutu için 11,24±2,89 bulundu. Sonuç: Lise öğrencilerini sağlık okuryazarlığı konusunda bilinçlendirmek için eğitimlerin düzenlenmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Ergen, sağlık okuryazarlığı, lise öğrencileri III. İÇİNDEKİLER I. BEYAN i II. TEŞEKKÜR ii III. İÇİNDEKİLER iii IV. KISALTMALAR v V. ŞEKİL ve TABLO LİSTESİ vi 1. ÖZET 1 2. SUMMARY 2 3. GİRİŞ ve AMAÇ 3 4. GENEL BİLGİLER 5 4.1. Sağlık Okuryazarlığı 5 4.2. Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri 6 4.3. Sağlık Okuryazarlığı Ölçüm Araçları 7 4.3.1. Yetişkinlerde Fonksiyonel Sağlık Okuryazarlığı Testi (Test of Functional Health Literacy in Adults) (TOFHLA) 7 4.3.2. Yetişkinlerde Okuryazarlığının Hızlı Tahmini (Rapid Estimate of Adult Literacy in Medicine) (REALM) 7 4.3.3. En Yeni Yaşamsal Bulgu Testi (The Newest Vital Sign -NVS) 8 4.4. Ergenlere Özel Geliştirilen Ölçekler 8 4.4.1. Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği(Health Literacy Measure for Adolescents (HELMA) 8 4.4.2. Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığını Değerlendirme Ölçeği (Health Literacy Assessment Scale for Adolescents (HAS-A) 9 4.4.3. Medya Sağlık Okuryazarlığı(Media Health Literacy (MHL) 9 4.4.4. e-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği(The eHealth Literacy Scalee(HEALS) 9 4.5. Sağlık Okuryazarlığını Etkileyen Faktörler 9 4.6. Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığı 13 4.7. Sağlık Okuryazarlığının Önemi 14 5. GEREÇ ve YÖNTEM 16 5.1. Araştırmanın Şekli 16 5.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer Ve Zaman 16 5.3. Araştırmanın Evren Ve Örneklemi 16 5.4. Araştırmanın Hipotezleri 16 5.5. Araştırma Verilerinin Toplanması 16 5.6. Araştırmanın Veri Toplama Araçları 16 5.7. Araştırmanın Etik Yönü 19 5.8. Araştırmanın Sınırlılıkları 19 5.9. Veri analizi 19 6. BULGULAR 21 6.1. Öğrencilerin Tanıtıcı Özelliklerine İlişkin Bulgular 21 6.2.Öğrencilerin Tanıtıcı Özelliklerine Göre Okuryazarlık Düzeylerinin Karşılaştırılması 25 7. TARTIŞMA 34 8. SONUÇ ve ÖNERİLER 39 9. KAYNAKLAR 41 10. EKLER 46 11. ÖZGEÇMİŞ 59 -------------------- SUMMARY Health Literacy Of High School Students Student’s name: Firuze Karabacak Supervisor: Doç. Dr. Ayşe Ergün Department: Department of Public Health Nursing, Faculty of Health Sciences Aim: This study was designed in order to determine the levels of health literacy on high school students. Method: The population of this cross-sectional study consisted of high school students (N=1672) studying in Çankaya district of Ankara in the three schools year of 2018-2019. The study was completed with a total of 821 students including 272 students from anatolian high school, 165 students from vocational and technical high school, and 394 students from social sciences high schools. The data were collected via Identifier Information Form, Health Literacy Measure for Adolescents. Results: The mean age of the students was 16,06 ± 1,11. Gender distribution was 57% female and 43% male. 35,8% of the students had mother education level and 48,4% had father education level. 53,4 percent considered “good” health status. The mean scores of subscale scores of the students were 32,95 ± 5,67 for self-efficacy; 31,13 ± 6,02 for the access sub-dimension, 32,85 ± 5,84 for the understanding sub-dimension, 19,86 ± 4,48 for the reading sub-dimension, 17,13 ± 4,44 for the use sub-dimension, 15 for the evaluation sub-dimension 15,67 ± 3,41, and 11,24 ± 2,89 for the detection subscale. Conclusion: It is suggested that trainings are organized to raise the awareness of high school students about health literacy. Keywords: Adolescent, health literacy, high school students III. İÇİNDEKİLER I. BEYAN i II. TEŞEKKÜR ii III. İÇİNDEKİLER iii IV. KISALTMALAR v V. ŞEKİL ve TABLO LİSTESİ vi 1. ÖZET 1 2. SUMMARY 2 3. GİRİŞ ve AMAÇ 3 4. GENEL BİLGİLER 5 4.1. Sağlık Okuryazarlığı 5 4.2. Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri 6 4.3. Sağlık Okuryazarlığı Ölçüm Araçları 7 4.3.1. Yetişkinlerde Fonksiyonel Sağlık Okuryazarlığı Testi (Test of Functional Health Literacy in Adults) (TOFHLA) 7 4.3.2. Yetişkinlerde Okuryazarlığının Hızlı Tahmini (Rapid Estimate of Adult Literacy in Medicine) (REALM) 7 4.3.3. En Yeni Yaşamsal Bulgu Testi (The Newest Vital Sign -NVS) 8 4.4. Ergenlere Özel Geliştirilen Ölçekler 8 4.4.1. Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği(Health Literacy Measure for Adolescents (HELMA) 8 4.4.2. Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığını Değerlendirme Ölçeği (Health Literacy Assessment Scale for Adolescents (HAS-A) 9 4.4.3. Medya Sağlık Okuryazarlığı(Media Health Literacy (MHL) 9 4.4.4. e-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği(The eHealth Literacy Scalee(HEALS) 9 4.5. Sağlık Okuryazarlığını Etkileyen Faktörler 9 4.6. Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığı 13 4.7. Sağlık Okuryazarlığının Önemi 14 5. GEREÇ ve YÖNTEM 16 5.1. Araştırmanın Şekli 16 5.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer Ve Zaman 16 5.3. Araştırmanın Evren Ve Örneklemi 16 5.4. Araştırmanın Hipotezleri 16 5.5. Araştırma Verilerinin Toplanması 16 5.6. Araştırmanın Veri Toplama Araçları 16 5.7. Araştırmanın Etik Yönü 19 5.8. Araştırmanın Sınırlılıkları 19 5.9. Veri analizi 19 6. BULGULAR 21 6.1. Öğrencilerin Tanıtıcı Özelliklerine İlişkin Bulgular 21 6.2.Öğrencilerin Tanıtıcı Özelliklerine Göre Okuryazarlık Düzeylerinin Karşılaştırılması 25 7. TARTIŞMA 34 8. SONUÇ ve ÖNERİLER 39 9. KAYNAKLAR 41 10. EKLER 46 11. ÖZGEÇMİŞ 59