Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÜZÜDE BAYHAN
Danışman: AYŞEN BAKİOĞLU
Özet:ÖĞRETMENLERİN PROFESYONELLİĞİNİN İNCELENMESİ Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin profesyonelliğinin incelenmesidir. Bu genel amaç çerçevesinde, Türkiye’de öğretmenliğin profesyonelleşme durumunu, öğretmenlerin mevcut profesyonellik algılarını ve öğretmenlerin profesyonelliğini etkileyen, buna katkı sağlayan faktörlerin ve profesyonellik aktörlerinin belirlenmesine ilişkin öğretmen görüşlerinin ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır. Öğretmenliğin profesyonelleşme durumu, yapılmış olan eğitim reformları çerçevesinde incelenmiştir. Araştırma verisi, nicel ve nitel yöntemler kullanılarak, ölçek-anket ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma Kocaeli’nde yapılmıştır. Nitel araştırma, okul yöneticileri ve öğretmenlerden oluşan 27 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırmanın örneklemi, ortaöğretim kurumlarında görev yapan 521 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma bulguları, Türkiye’de öğretmenlik mesleğinde profesyonelleşmenin yetersiz olduğunu göstermektedir. Her ne kadar öğretmenlerin mesleki ve bireysel profesyonellik algılarının yüksek olduğu saptanmışsa da bu düzeyin daha çok sınıf ve öğrenci alanlarında sınırlı kaldığı saptanmıştır. Elde edilen bulgular ayrıca mesleki profesyonellikte yer alan sorumluluk ve özerkliğin, bireysel profesyonelliği etkilediğini ve aynı zamanda özerkliğin öğretmen etkililiğinde önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. Araştırmada demografik değişkenlere ilişkin elde edilen bulgular; 11-15 yıl deneyime sahip öğretmenlerin sosyo-ekonomik statüye ilişkin algılarının; rehberlik ve psikolojik danışma branşında olan öğretmenlerin, sorumluluk, özerklik, sosyo ekonomik statü ve etkililik algılarının; kadın öğretmenlerin mesleki yeterlik algılarının ve meslek lisesinde görev yapan öğretmenlerin etkililik algılarının yüksek olduğunu göstermektedir. Araştırmada ayrıca öğretmenlerin profesyonelliğini etkileyen faktörlerin önem sırasına göre; öğretmenin kendisi, okul yöneticisi, yasa/yönetmelikler, öğretmen eğitimi, deneyim, ekonomik ve toplumsal statü ve meslektaşlar olduğu saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen diğer bir bulgu ise profesyonelliğin, deneyim, eğitim, okulun yapısı, çevre ve meslektaşların etkisi ile bir süreçte geliştiğine ilişkindir. Görüşmeler sırasında katılımcılar tarafından profesyonelliğin gelişimine katkı olarak sırasıyla; öğretmenlerin hizmet öncesi ve hizmetiçi eğitimleri, profesyonel gelişim faaliyetleri, teknoloji kullanımı, öğretmenlerin başarı ve gelişimlerine dayalı kariyer basamaklarının oluşturulması gibi faktörlere değinilmiştir. Öğretmenlerin profesyonelliğinde etkili aktörler olarak ise; öğretmenlerin kendisi, okul yönetimi, bakanlık ve eğitim fakülteleri olduğu ifade edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre nitel ve nicel araştırmanın ilgili kısımları birbirini destekler niteliktedir. Elde edilen bulgular ilgili literatür ile birlikte tartışılmış ve bu doğrultuda öğretmenlere, yöneticilere, politika yapıcılara ve araştırmacılara öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Öğretmenlerin profesyonelliği, profesyonelleşme, eğitim reformları. ABSTRACT THE INVESTIGATE OF TEACHERS PROFESSIONALISM The purpose of this study is to investigate teachers professionalism. In order to realize this purpose, the study aims to reveal the views of teachers about the state of teacher professionalization in Turkey, perceptions of their own professionalism, the factors that affect teachers professionalism and the actors of professionalism. The state of teacher professionalization was studied within the scope of realized educational reforms. The data was gathered using qualitative (semi-structured interview form) and quantitative (scale-questionnaire) research methods. Research was conducted in Kocaeli. Qualitative study was composed of 27 participants who were teachers and administrators in selected schools in Kocaeli. Quantitative study sample was composed of 521 teachers who were teaching in secondary schools. Research findings indicate the insufficiency of professionalization in teaching profession in Turkey. Although the perceptions of teachers regarding occupational and individual professionalism were determined to be in a high level, it was determined that this level was limited to classroom and student areas. Findings also demonstrate that responsibility and autonomy which are components of occupational professionalism affect individual professionalism; and autonomy is an effective factor in teacher autonomy. The findings based on demographic variables show that perceptions of teachers with 11-15 years of experience regarding socio-economic status; perceptions of guidance and counseling teachers regarding responsibility, autonomy, socio-economic status and efficiency; perceptions of occupational efficacy of female teachers and vocational school teachers’ perceptions of efficiency were determined to be high. The factors that have a direct effect on teacher professionalization were determined to be teachers, school administrator, laws/regulations, teacher education, experience, economical and societal status and colleagues in order of importance. Another finding of the study reveals that professionalism develops in harmony with experience, education, school structure and colleagues. Participants of the study emphasized that variables that contribute to the development of professionalism were pre-service and in-service training of teachers, professional development practices, use of technology, formation of teacher career stages in accordance with teacher success and development. Teachers, school administration, ministry of education and education faculties were determined as the main factors that affect professionalization of teachers. The qualitative and quantitative study findings were found out to be parallel to each other. In the light of the study findings, teachers, school administrators, policy makers and researchers were given some recommendations. Key Words: Teachers professionalism, professionalization, educational reforms.