Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2012
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Kudrettin Açar
Danışman: AYDAN AYDIN
Özet:Bu araştırma, normal gelişim gösteren ve zihin engelli ergenlerin empati düzeyi ile annelerinin empati düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Tarama modeline uygun olarak düzenlenen araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır. 1. Normal gelişim gösteren ve zihin engelli ergenlerin empati düzeyi; yaş, cinsiyet, kardeş sayısı, kaçıncı sınıfa devam ettiği değişkenlerine göre farklılaşmakta mıdır? 2. Annelerin empati düzeyi; yaş, meslek, eğitim durumu, algılanan gelir düzeyi değişkenlerine göre farklılaşmakta mıdır? 3. Normal gelişim gösteren ergenler ile zihin engelli ergenlerin empati düzeyi arasında fark var mıdır? 4. Normal gelişim gösteren ergenlerin anneleri ile zihin engelli ergenlerin annelerinin empati düzeyi arasında fark var mıdır? 5. Normal gelişim gösteren ergenlerin empati düzeyi ile annelerinin empati düzeyi arasında ilişki var mıdır? 6. Zihin engelli ergenlerin empati düzeyi ile annelerinin empati düzeyi arasında ilişki var mıdır? Araştırmanın örneklemini 2010-2011 eğitim öğretim yılında İstanbul İli Üsküdar ve Ümraniye İlçelerine bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile resmi okulların özel eğitim ve kaynaştırma uygulaması yapılan normal sınıflarında eğitime devam eden 6., 7. ve 8. sınıf düzeyindeki orta ve hafif düzeyde zihin engelli ergenler ve anneleri ile kaynaştırma uygulaması yapılan normal sınıflarda eğitime devam eden normal gelişim gösteren ergenler ve anneleri oluşturmaktadır. Araştırmaya, kaynaştırma uygulaması yapılan normal sınıf ve özel eğitim sınıflarında eğitime devam eden 120 orta ve hafif düzeyde zihin engelli ergen ile kaynaştırma uygulaması yapılan normal sınıflarda eğitime devam eden 105 normal gelişim gösteren ergen ve bu ergenlerin 225 annesi olmak üzere toplam 450 kişi katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Baron-Cohen ve Wheelwright (2004) tarafından geliştirilen ve Bora ve Baysan tarafından 2007 yılında Türkçeye uyarlama çalışması yapılan Cambridge Davranış Ölçeği, Bryant (1982) tarafından geliştirilen ve Yılmaz Yüksel (2003) tarafından Türkçeye uyarlanan Çocuklar ve Ergenler İçin Empati Ölçeği ile araştırmacı tarafından hazırlanan Ergen Kişisel Bilgi Formu ve Anne Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; Normal gelişim gösteren ergenlerin empati ölçeğinden almış oldukları puanlar ile yaş değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Elde edilen sonuçlarda, 14 yaşındaki ergenlerin empati düzeyi diğer yaş gruplarındaki ergenlerden daha düşük bulunmuştur. Diğer yaş grupları arasında ise anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Normal gelişim gösteren ergenlerin empati ölçeği puanları ile cinsiyet, kardeş sayısı ve kaçıncı sınıfa devam ettiği değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık elde edilmemiştir. Zihin engelli ergenlerin empati ölçeği puanları ile yaş, cinsiyet, kardeş sayısı ve kaçıncı sınıfa devam ettiği değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık elde edilmemiştir. Normal gelişim gösteren ve zihin engelli ergenlerin annelerinin, empati ölçeğinden almış oldukları puanlar ile yaş ve meslek değişkenleri arasında anlamlı bir farklılık elde edilmemiştir. Normal gelişim gösteren ergenlerin annelerinin empati ölçeğinden almış oldukları puanlar ile eğitim durumu değişkeni arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Araştırmada, lise mezunu olan annelerin empati düzeyinin, ortaokul/ilköğretim ve diğer eğitim durumuna kıyasla daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Zihin engelli ergenlerin annelerinin, empati ölçeğinden almış oldukları puanlar ile eğitim durumu değişkeni arasındaki fark ise anlamlı bulunmamıştır. Normal gelişim gösteren ergenlerin annelerinin empati ölçeğinden almış oldukları puanlar ile algılanan gelir düzeyi değişkeni arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Araştırmada, orta gelir grubunun empati düzeyi, alt gelir grubuna oranla daha yüksek olduğu görülmüştür. Zihin engelli ergenlerin annelerinin empati ölçeğinden almış oldukları puanlar ile algılanan gelir düzeyi değişkeni arasındaki fark ise anlamlı bulunmamıştır. Ergenlerin empati ölçeğinden almış oldukları puanlar ile ergenlerin durumu (normal/engelli) değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Sözkonusu farklılık normal gelişim gösteren ergenlerin lehine gerçekleşmiştir. Normal gelişim gösteren ergenlerin empati düzeyi, zihin engelli ergenlerin empati düzeyinden anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur. Annelerin empati ölçeğinden almış oldukları puanlar ile zihin engelli ergene sahip olup olmama değişkeni arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Sözkonusu farklılık zihin engelli ergene sahip olmayan annelerin lehine gerçekleşmiştir. Normal gelişim gösteren ergene sahip anneler ile normal gelişim gösteren ergenlerin empati ölçeğinden almış oldukları puanlar arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Zihin engelli ergene sahip anneler ile zihin engelli ergenlerin empati ölçeğinden almış oldukları puanlar arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Anahtar kelimeler: empati, ergenlik, zihin engellilik, anne. ABSTRACT This study was carried out in order to determine the relationship between the empathy level of adolescents showing normal progress and mental disability and their mothers. Answers for the questions below were inquired in the study which was carried out according to screening model. 1. Does the empathy level of adolescents showing normal progress and mental disability vary according to age, gender, number of siblings and the class adolescent attends? 2. Does the empathy level of mothers vary according to age, profession, educational status, perceived income level variables? 3. Is there a difference between empathy levels of adolescents showing normal progress and those showing mental disability? 4. Is there a difference between empathy levels of mothers who have adolescents showing normal progress and showing mental disability? 5. Is there a different between empathy levels of adolescents who show normal progress and their mothers? 6. Is there a different between empathy levels of adolescents who show mental disability and their mothers? The sampling of the study is composed of adolescents who have moderate and mild mental disability and have education at special training and rehabilitation centers and at 6., 7. and 8. classes in special training and integration classes of public schools in Üsküdar and Ümraniye, İstanbul in 2010-2011 academic year and their mothers and adolescents who show normal progress and have education at normal classes in which integration practice is conducted and their mothers. There are 450 people included in the study; 120 adolescents who have mild and moderate mental disability in normal classes and special training classes in which integration practice is done, 105 adolescents who show normal progress in normal classes in which integration practice is done and 225 mothers. Cambridge Behavior Scale developed by Baron-Cohen and Wheelwright (2004) and adapted to Turkish by Bora and Baysan in 2007; Empathy Scale for Children and Adolescents developed by Bryant (1982) and adapted to Turkish by Yılmaz Yüksel (2003); Personal Information Form of Adolescents and Personal Information Form of Mothers prepared by the researcher were used as data collection tool in the study. As a result of the study, there was a significant difference between scores of empathy scale of adolescents who show normal progress and age variable. It was found that empathy level of adolescents at the age of 14 is lower than the empathy level of adolescents at other age groups. There was no significant difference among other age groups. There was no significant difference between empathy scale score of adolescents who show normal progress and variables of gender, number of siblings and the class they attend. There was no significant difference between empathy scale score of adolescents who have mental disability and variables of age, gender, number of siblings and the class they attend. There was no significant difference between empathy scale scores of mothers of adolescents who have normal progress and mental disability and variables of age and profession. There was a significant difference between empathy scale score of mothers of adolescents who have normal progress and variable of educational status. In the study, it was concluded that empathy level of high-school graduate mothers are higher than those who are graduates of elementary/secondary school and other educational status. There was no significant difference between empathy scale score of mothers of adolescents who have mental disability and variable of educational status. There was a significant difference between empathy scale score of mothers of adolescents who have normal progress and variable of perceived income level. In the study it was observed that empathy level of middle-income group is higher compared with low-income group. There was no significant difference between empathy scale score of mothers of adolescents who have mental disability and variable of perceived income. There was a significant different between empathy scale scores of adolescents and their condition (normal/disabled). Mentioned difference was on behalf of adolescents who have normal progress. Empathy level of adolescents who have normal progress was significantly higher than those who have mental disability. There was a significant difference between empathy scale scores of mothers and variable of their bringing or not bringing adolescents with mental disability. Mentioned difference was on behalf of mothers who do not have mental disability. There was no significant difference between empathy scale scores of mothers who bring adolescents with normal progress and adolescents who have normal progress. There was no significant difference between empathy scale scores of mothers who bring adolescents with mental disability and adolescents who have mental disability. Keywords: empathy, adolescence, mental disability, mother.