Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BURÇİN ÇİMENLİKAYA
Danışman: SUAT CANOĞLU
Özet:BESLEME İPLİĞİ TÜRLERİNİN (POY VE FDY) ve FİLAMENT KESİT ŞEKİLLERİNİN HAVA JETİ ile TEKSTÜRE EDİLMİŞ İPLİK ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ Diğer tekstüre yöntemleri ile üretilen, esneyebilen tekstüre ipliklerin hacimliliği, üzerlerine uygulanabilen gerilimin büyüklüğüne göre azalırken, hava-jeti ile tekstüre edilmiş ipliklerin geometrik şekli, karşılaşılan gerilimlere karşılık gelen kuvvetler altında değişmeden sabit kalır. Üretimde kullanılan ipliklerin ve prosesin çeşitliliğinden dolayı, hava-jeti ile tekstüre edilmiş iplikler tekstil endüstrisinin her alanında kullanılabilmektedir. Bu çalışmada hava-jeti ile tekstüre işleminde kullanılan besleme ipliklerinin (POY ve FDY) ve bu ipliklerin filament kesit şekillerinin hava-jeti ile tekstüre edilmiş iplik özelliklerine etkisi incelenmiştir. Deneysel bölümde; çekimden sonraki nihai numaraları 150/48 (150 denye 48 filament) olan ve farklı kesitlere sahip POY ve FDY yapılarındaki ipliklerden, farklı tesktüre parametrelerinde hava-jeti ile tekstüre iplikler üretilmiştir. Referans alınan makine parametreleri; POY iplikler için çekim sıcaklığı 130C, POY iplikler için çekim oranı 1,3, tekstüre basıncı 9 bar, üretim hızı 350 metre/dakika, aşırı besleme (=overfeed) %14 ve fikse fırını sıcaklığı 220C’dir. Numune iplikler, basınç, tesktüre hızı ve aşırı besleme oranları değiştirilerek yapılmıştır. Üretilen ipliklerin fiziksel özellikleri test edilmiştir. Test edilen iplik özellikleri; numara tayini, mukavemet testi, kopma uzaması testi, kesit kontrolu, kaynama çekmesi testi, kararsızlık (=instability) testi. Numune ipliklerde dokuma kumaşlarda ise; spektro fotometre ile renk ölçümü, kılcal yükselme (=wicking) testi, kumaş rijitlik testi yapılmıştır. Tekstüre esnasında ise, ipliklerin makinede jet öncesi gerginliği, jet sonrası gerginliği, fikse fırını çıkışı gerginliği ve sarım gerginliği ölçülmüştür. Bu değerler grafikler üzerinde açıklanmıştır. Elde edilen değerler doğrultusunda POY ve FDY besleme ipliklerinden hava-jeti ile tekstüre edilmiş iplikler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar incelenmiştir. Sonuç bölümünde, ipliklere uygulanan testlerin sonuçları karşılaştırılmıştır. İpliklerin test edilen özellikleri sonucunda, POY besleme ipliklerinden tekstüre edilen ipliklerin, FDY besleme ipliklerinden tekstüre edilen ipliklere göre daha üstün sonuçlar verdiği görülmüştür. ABSTRACT EFFECTS OF FEEDER YARN TYPES (POY and FDY) and FILAMENT CROSS-SECTIONAL SHAPES ON THE PROPERTIES OF AIR JET TEXTURED YARNS Bulkiness stretch textured yarns produced by most of the texturing methods such as false-twist texturing, stuffer-box texturing decreases with the magnitude of the force applied thereon, while geometrical shape and bulkiness of the air-jet textured yarns remains unchanged under such forces near to their braking load. Owing to the vast diversity of the feeder yarns and process types employed, air-jet textured yarns can be used in every field of textile industry. In this study, the effects of feeder yarns (POY and FDY) used in the air-jet texturing process as well as the filament cross-sectional shapes of such feeder yarns on the properties of the air-jet textured yarns has been investigated. In the experimental study, the air-jet textured yarns with different texturing parameters have been manufactured from feeder yarns as POY and FDY structures, with final numbers of 150/48 (150 Denier, filament 48) and having different filament cross-sections. Reference process parameters have been choosen as the drawing temperature of 130C for POY yarns, draw ratio of 1.3 for POY yarns, texturing air pressure of 9 bar, production speed of 350 meters/minunte, overfeed 14%, and set temperature of 220C. Sample yarns have been made by changing air-pressure, texturing speed and overfeed rates. Physical properties of the yarns manufactured have been subjected to a series of tests. Tested yarn properties have been the yarn count (yarn number), strength/tenacity, breaking elongation, cross-section control, boiling water shrinkage test, instability test. Fabrics are woven with the sample yarns and their color has been measured y spectrophotometer, the wicking test and fabric rigidity test have been performed on those woven fabrics. During texturing process, yarn tension before the jet, and yarn tension after the jet as well as the yarn tension after the fixing (set) heater and winding tensions have been measured. These values are explained through graphical presentations. With all the resultant values obtained from measurements as well as tests, similarities and differences of air-jet air-jet textured yarns from POY and FDY feeder yarns have been explained. In conclusion, the results of the tests applied on yarns have been compared. As a result of all the tested properties of the yarns, the textured yarns from POY feeder yarns have been found to give better performance results compared to those from FDY feeder yarns.