Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Kamuran Gökdağ
Danışman: İLHAN KUTLUER
Özet:MEHMED EMİN EL-ÜSKÜDÂRÎ VE TELHÎSU TEHÂFÜTİ’L-HUKEMÂ ADLI ESERİ Gazâlî ve İbn Rüşd ile başlayan, felsefî bir düşünce hareketi olarak da değerlendirebileceğimiz Tehâfüt Geleneği genelde İslam dünyasında, özelde ise Osmanlı düşüncesinde felsefî düşünüş tarzının devamını sağlamada etkili olmuştur. Çünkü Tehâfüt nitelikli eserlerde kelamî-felsefî bir takım problemler analitik bir yaklaşımla, ilmî tenkitçilik çerçevesinde ve rasyonel bir yöntemle ele alınmıştır. Osmanlı dönemi düşünürlerin bu geleneğe dâhil meselelere ilgi duyması ve bunlarla ilgili çeşitli çalışmalar ortaya koyması Osmanlı’da felsefî düşünceye karşı müspet bir tavrı yansıtan veriler olarak değerlendirilebilir. Osmanlı’nın son dönemlerinde yaşayan bir düşünür olarak Mehmed Emin el-Üsküdârî de bu geleneğe bir Telhîs çalışması ile katılması ve katkı sağlaması bakımından önem arz eden bir simadır. Telhîsu Tehâfüti’l-Hukemâ adlı eserini merkeze alarak temel felsefî-kelamî eserlerinden istifade etmek suretiyle felsefî görüşlerini ele almaya çalıştığımız Mehmed Emin el-Üsküdârî, kelam ve felsefe cereyanın tarihi gelişimi içerisinde, müteahhirîn dönemi olarak anılan muayyen bir devrenin ürünüdür. Dolayısıyla bu devreye damgasını vuran büyük kelamcılardan; Îcî, Fahreddin Râzî, Tûsî, Cürcânî, Taftazânî, Hocazâde ve Kemalpaşazâde gibi düşünürlerden fazlaca istifade eden Üsküdârî’de, bu gelenekle birlikte söz konusu etme imkânı bulduğumuz hususî bir felsefî kavrayış bağlamını rahatlıkla görebilme imkânına sahibiz. ABSTRACT MEHMED EMİN AL-USKUDARÎ AND HIS TALHÎSU TAHÂFUT AL-HUKAMÂ The tradition of Tahafut, which could be started by Gazali and Averroes’s books, has been effective on continuum of a style of philosophical thought both in Islamic world and Ottoman world. It was because some theological and philosophical problems had been analysed in these books of Tahafut tradition with an analytical, rational and critical method. The interest of Ottoman scholars for matters of this tradition may be regarded as their positive approach to philosophical thought. As a scholar of late decades of Ottoman empire, Mehmed Emin al-Uskudari is important in this tradition with his Telhîs. In this thesis Telhîsu Tahâfuti’l-Hukamâ has been taken as the center for al-Uskudari’s philosophical ideas. Al-Uskudari can be regarded as a member of mutaahhirin scholars. As a result of this, important theologians of this period such as Ici, Fahraddin al-Razi, Tusi, Curcani, Taftazani, Hocazade and Kemalpashazade had effected his ideas. ın conclusion, al-Uskudari, benefitting from these sources, has developed a special philosophical approach and this approach can easily be related with mutekaddimin theological tradition.