Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2003
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Arzu Solak
Danışman: GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK
Özet:Tebrizli Gakîrî'ye ait olduğu düşünülen, H.910-M.1504'te Azerbaycan Türkçesiyle yazılmış Leylâ vü Mecnûn adlı eser üzerine yapılan bu çalışma, esas olarak üç bölümden oluşmaktadır. İnceleme bölümünde, metin üzerinde ses ve biçim incelemesi yapılmış; metin bölümünde Arap harfli olan yazma çevriyazı alfabesine aktarılmış, dizin bölümünde ise eserin tüm kelimeleri eser içinde kazanmış oldukları anlamlarıyla ve kurmuş oldukları kelime birlikleriyle birlikte verilmiştir. Çalışmanın sonuna da karşılaştırma yapılabilmesi için yazmanın tıpkıbasımı konulmuştur. İnceleme bölümünde eserin dikkati çeken ses ve yapı özellikleri üzerinde durulmuş, ayrıca eserin yazım özellikleri de verilmiştir. Metin, mesnevi tarzında yazılmış olmasına rağmen yazıya aktarılırken nesir biçiminde yazılmıştır. Metin çevriyazıya aktarılırken nesir düzeniyle değil, dizeler birbirinden ayrıştırılarak nazım düzeniyle verilmiştir. Dizin bölümünde, kelimelerin eser içinde kazanmış oldukları anlamlarıyla verilmesine dikkat edilmiştir. Ayrıca alıntı kelimelerin hangi kaynaktan dilimize geçtiği de belirtilmiştir. Kelimelerin kurmuş olduğu tamlama , deyim ve diğer kelime birlikleri, ilk kelimelerinin made başı altlarında anlamlarıyla, sonraki kelimelerinin madde başı altlarında ise anlam verilmeksizin biçim olarak gösterilmiştir. Bununla birlikte giriş bölümünde eserin, Azerbaycan Türkçesiyle yazılmış ilk Leylâ ve Mecnûn olması ve 15.yüzyıl sonu ile 16.yüzyıl başı Azerbaycan Türkçesinin kendine özgü ses, yapı özelliklerini yansıtması, dönemine ait söz varlığını taşıması gibi özellikleriyle hem Türk edebiyatı tarihi hem de Türk dili araştırmaları için çok önemli bir kaynak eser oluşunun altı çizilmeye çalışılmıştır. Bütün bu incelemeler sonucu, eserin Azerbaycan Türkçesiyle yazılmış ilk Leylâ ve Mecnûn olması ve 15.yy Azerbaycan Türkçesi dil özelliklerini taşıması sebebi ile edebiyat ve dil tarihi açısından önemli bir eser olduğu kanısına varılmıştır The present study has been carried out on the book titled Leylâ vü Mecnun which written by Tebrizli Hakîrî in 1525 Azerbaijanian Turkish and consist of three chapters. The text has been prepared in transcription alfabet and grammatical analyses have been realized on the text and the meanings of the words and their components have been given in the index chapter of our study accordingly. The facsimile of the text is also enclosed to the study for necessary comparision. The text has been inserted to the scripture in prose form despite its written in Mesnevi (poetry) form. We have preferred to give the text in poetry from instead of the prose while we have transcribed the text. The important phonologic and structural charecteristics have been examined in the examination chapter and act of writing characteristics are also included in the present study. We have tried to give the actual meanings of the words in index chapter. We have also indicated the source of the borrowing words which stated in our text. The noun and prepositional phrases are given with the clauses meanings of the inital words and following words are given in structural form without meaning. We have tried to emphasis that the book titled Leylâ vü Mecnun was the first text which written in Azerbaijanian Turkish in the introduction chapter we have also indicated the importance of the as its reflected the unique phonological and structural characteristics of the Azerbaijanian Turkish by the end of 15th century and beginning of the 16th cehtury whith its original vocabulary therefore this text may be evaluated as an important source for both Turkish Literature as wel as Turkish Language researches. It has been pointed out that the present book which is the first Leylâ vü Mecnun written in Azerbaijanian Turkish in Mesnevi (poetry) form is an important source for our literature and history of language as a result of such examinations which carried out within the present text.